Τι είναι άνοια
Η άνοια είναι ένα σύνδρομο, το οποίο χαρακτηρίζεται από την έκπτωση των ανώτερων νοητικών λειτουργιών.
Υπάρχουν πολλές μορφές άνοιας, η συχνότερη από τις οποίες είναι η νόσος Alzheimer η οποία αποτελεί το 60- 70% όλων των περιπτώσεων άνοιας. Ακολουθεί σε συχνότητα εμφάνισης η αγγειακή άνοια (άνοια λόγω εγκεφαλικών επεισοδίων), ενώ στις συχνότερες μορφές άνοιας περιλαμβάνονται η μετωποκροταφική άνοια και η άνοια από σωμάτια Lewy. Επίσης, άνοια μπορεί να προκαλείται από ποικίλες άλλες αιτίες και καταστάσεις όπως για παράδειγμα κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, έλλειψη βιταμινών, διαταραχές του θυρεοειδούς, τοξικές εγκεφαλοπάθειες, υδροκέφαλο, νόσο Parkinson κ.α.
Νόσος Alzheimer
H νόσος Alzheimer αποτελεί τη συχνότερη μορφή άνοιας. Xαρακτηρίζεται από την εναπόθεση στον εγκέφαλο των αμυλοειδικών πλακών που αποτελούνται από β-αμυλοειδές και των νευροϊνιδικών τολυπίων που αποτελούνται από την τ-πρωτεΐνη. Η έναρξη και η εξέλιξη της νόσου είναι αργή και προοδευτική. Στη χώρα μας, 200.000 άνθρωποι πάσχουν από νόσο Alzheimer, ενώ μέχρι το 2050 αναμένεται να τριπλασιαστούν και να ξεπεράσουν τις 600.000. Παγκοσμίως πάνω από 55 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από νόσο Alzheimer, γι’ αυτό το λόγο θεωρείται από πολλούς ότι αποτελεί μια μορφή «σιωπηλής επιδημίας».
Συμπτώματα
Το πρώτο και κύριο σύμπτωμα της Νόσου Alzheimer είναι οι διαταραχές μνήμης, ενώ άλλα πρώιμα συμπτώματα της νόσου είναι διαταραχή της κριτικής ικανότητας, δυσκολία στην εξεύρεση λέξεων και στην εκτέλεση δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής.
Καθώς η νόσος εξελίσσεται μπορεί να εμφανιστούν συμπεριφορικά και νευροψυχολογικά συμπτώματα όπως επιθετικότητα, ευερεθιστότητα, απάθεια, κατάθλιψη, παραλήρημα, ψευδαισθήσεις.
Θεραπεία
Η θεραπεία της νόσου Alzheimer είναι συμπτωματική. Η αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της νόσου πραγματοποιείται μέχρι τώρα με τη χρήση φαρμακευτικών σκευασμάτων που αυξάνουν έναν νευροδιαβιβαστή του εγκεφάλου την ακετυλοχολίνη: τους αναστολείς χολινεστερασών (δονεπεζίλη, ριβαστιγμίνη, γαλανταμίνη) καθώς και τη μεμαντίνη που χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση των μέτριων και σοβαρών μορφών άνοιας. Πολύ πρόσφατα το μονοκλωνικό αντίσωμα lecanemab έλαβε πλήρη έγκριση από τον Αμερικανικό Οργανισμό Φαρμάκων (FDA) για τη θεραπεία ασθενών με ήπια νοητική διαταραχή και ήπια άνοια, ενώ αναμένεται σύντομα έγκριση και από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ). Στο άμεσο μέλλον, περισσότερα μονοκλωνικά αντισώματα κατά του β-αμυλοειδούς αναμένεται να λάβουν έγκριση.
Ήπια Νοητική Διαταραχή
Η Ήπια Νοητική Διαταραχή είναι μια κατάσταση κατά την οποία το άτομο εμφανίζει εξασθένηση των νοητικών λειτουργιών σε βαθμό μεγαλύτερο από τον αναμενόμενο για την ηλικία του, όχι όμως σε τέτοιο βαθμό ώστε να τεθεί η διάγνωση άνοιας. Σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο μετάπτωσης σε άνοια (10-15%/έτος), γι’ αυτό το λόγο έχει μεγάλη σημασία η έγκαιρη διάγνωσή και αντιμετώπισή της.
Το Ιατρείο Μνήμης και Ανοϊκών Διαταραχών απευθύνεται σε άτομα που:
- Έχει παρατηρηθεί από τους συγγενείς τους ή τους ίδιους ότι ξεχνούν περισσότερο σε σχέση με το παρελθόν.
- Ξεχνάνε πρόσφατα γεγονότα.
- Εμφανίζουν διαταραχές προσανατολισμού στον χρόνο και στον τόπο.
- Αντιμετωπίζουν δυσκολία στον πραγματοποίηση καθημερινών δραστηριοτήτων (όπως για παράδειγμα μαγείρεμα, οδήγηση)
- Εμφανίζουν δυσκολία στο να εκφραστούν σε γραπτό και προφορικό λόγο και ψάχνουν να βρουν τις κατάλληλες λέξεις.
- Παρουσιάζουν ελάττωση της κριτικής τους ικανότητας και συναντούν δυσκολίες στην οργάνωση και την επίλυση απλών προβλημάτων.
- Εμφανίζουν δυσκολία στη διαχείριση των οικονομικών.
- Τοποθετούν αντικείμενα σε ασυνήθιστα μέρη και στη συνέχεια ψάχνουν να τα βρουν.
Γράφει ο Δρ Βασίλειος Παπαλιάγκας Νευρολόγος MD, PhD, MSc, Καθηγητής Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδος, Μετεκπαιδευθείς στο St George’s Hospital και Royal London Hospital του Λονδίνου