Τα λεμφώματα αναφέρονται σε τύπους καρκίνου που ξεκινούν στο λεμφικό σύστημα (τους διάφορους λεμφαδένες του σώματος) και αναπτύσσονται όταν μη φυσιολογικά λευκά αιμοσφαίρια πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα. Τα λεμφώματα είναι η έκτη πιο κοινή μορφή καρκίνου συνολικά (εξαιρουμένου του μη μελανωματικού καρκίνου του δέρματος). Αναγνωρίζονται δύο κύριοι τύποι λεμφώματος που αντιμετωπίζονται διαφορετικά:
- Μη Hodgkin λέμφωμα (το οποίο αποτελεί περίπου το 90% των λεμφωμάτων)
Λέμφωμα Hodgkin.
Υπάρχουν περίπου 40 υποτύποι λεμφώματος non-Hodgkin οι οποίοι ποικίλλουν ως προς τον ρυθμό πολλαπλασιασμού των κυττάρων και την ταχύτητα εξάπλωσης, παράγοντες καθοριστικοί των συμπτωμάτων των ασθενών. Η μέση ηλικία κατά την διάγνωση είναι τα 66 έτη. Δεν αντιμετωπίζονται όλοι το ίδιο. Η συχνότητα των λεμφωμάτων στην Ελλάδα έχει αυξηθεί τα τελευταία 20 χρόνια και συνεχίζει να αυξάνεται. Πολλές μελέτες δεν έχουν βρει σαφή λόγο για την αύξηση. Σε σύγκριση με έναν αριθμό καρκίνων που μπορούν να προληφθούν, υπάρχει μόνο ασθενής συσχέτιση μεταξύ του λεμφώματος και των γνωστών παραγόντων κινδύνου (βλ. παρακάτω). Έτσι, ενώ ένας υγιεινός τρόπος ζωής συμβάλλει στη μείωση του συνολικού κινδύνου καρκίνου, οι περισσότερες μεμονωμένες περιπτώσεις λεμφώματος δεν μπορούν να αποδοθούν σε κάποια συγκεκριμένη αιτία. Η έρευνα συνεχίζεται.
Σημεία και συμπτώματα
Τα κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- ανεξήγητος πυρετός
- διόγκωση ενός ή περισσότερων λεμφαδένων, όπως στον λαιμό ή τις μασχάλες
- διατεταμένη κοιλία
- έντονη εφίδρωση, κυρίως κατά τις βραδινές ώρες
- κόπωση
- απώλεια της όρεξης
- μώλωπες ή αιμορραγική διάθεση
- απώλεια βάρους
- συχνές λοιμώξεις
- βήχας, πόνος στο στήθος ή δυσχέρεια αναπνοής
- εξανθήματα ή κνησμός.
Αίτια εμφάνισης λεμφωμάτων
Η έκθεση σε ακτινοβολία και ορισμένους τύπους χημικών ουσιών μπορεί να θέσει μερικούς ανθρώπους σε υψηλότερο κίνδυνο. Το βενζόλιο και ορισμένες γεωργικές χημικές ουσίες έχουν συσχετιστεί με την εμφάνιση λεμφωμάτων. Τα άτομα που εκτίθενται στο χώρο εργασίας, τα οποία μπορεί να διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο, θα πρέπει να ακολουθούν τις οδηγίες για την επαγγελματική υγεία για να ελαχιστοποιήσουν την έκθεση. Για άτομα των οποίων το ανοσοποιητικό σύστημα είναι κατεσταλμένο, η έκθεση σε ιούς όπως ο ιός Epstein-Barr ή ο HIV μπορεί επίσης να αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης λεμφώματος.
Διάγνωση
Οι εξετάσεις που χρησιμοποιούνται συνήθως για τη διάγνωση του λεμφώματος περιλαμβάνουν:
PET Scan
Σάρωση PET (τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων) που παράγει μια τρισδιάστατη έγχρωμη εικόνα για να καταδείξει τις εντοπίσεις της νόσου στο σώμα.
Αξονική τομογραφία
Με την αξονική τομογραφία, χρησιμοποιώντας υπολογιστή και ακτινογραφίες, δημιουργείται μια λεπτομερής εικόνα μιας περιοχής στο σώμα σας.
MRI
Η μαγνητική τομογραφία μπορεί να χρησιμοποιηθεί, κυρίως, για τον έλεγχο του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού (κεντρικού νευρικού συστήματος).
Εξετάσεις αίματος
Οι εξετάσεις αίματος γίνονται τακτικά εάν γίνει η διάγνωση του λεμφώματος, για να ελεγχθεί πώς η νόσος ή η θεραπεία της επηρεάζουν τα κύτταρα του αίματος και τις υπόλοιπες εργαστηριακές τιμές (νεφρική λειτουργία, ηλεκτρολύτες, τρανσαμινάσες κτλ).
Βιοψία λεμφαδένα
Βιοψία ενός, συνήθως, λεμφαδένα για επιβεβαίωση της διάγνωσης του λεμφώματος.
Βιοψία μυελού των οστών
Βιοψία μυελού των οστών για να ελεγχθεί εάν υπάρχουν νεοπλασματικά κύτταρα που έχουν εξαπλωθεί στον μυελό των οστών.
Θεραπεία
Η θεραπεία εξαρτάται από τον τύπο του λεμφώματος, το στάδιο της νόσου (δηλαδή πόσο έχει εξαπλωθεί σε όλο το σώμα) και πόσο γρήγορα είναι πιθανό να αναπτυχθεί.
Σταδιοποίηση
Η έκταση της νόσου προσδιορίζεται με αξονική τομογραφία (τραχήλου, θώρακος, κοιλίας) και βιοψία μυελού των οστών. Μια σάρωση PET, όπου είναι διαθέσιμη, παρέχει επιπλέον πληροφορίες σχετικά με τη μακρινή εξάπλωση, συμπεριλαμβανομένων των οστών. Οι αξονικές τομογραφίες δείχνουν διογκωμένους λεμφαδένες. Το PET Scan δείχνει λεμφαδένες που είναι μεταβολικά μη φυσιολογικά ενεργοί (αλλά μπορεί να μην έχουν ακόμη διογκωθεί) και μπορεί να είναι η πιο ακριβής εξέταση για τη σταδιοποίηση.
Τύποι θεραπείας
Οι θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία (ακτινοβολίες) και μονοκλωνικά αντισώματα. Η χειρουργική επέμβαση που μπορεί να είναι επιτυχής για την πρώιμη αφαίρεση του μαστού, του εντέρου και ορισμένων άλλων μορφών καρκίνου, ωστόσο δεν λειτουργεί στο λέμφωμα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, απαιτείται μεταμόσχευση αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων μετά από ισχυρή χημειοθεραπεία, εάν το λέμφωμα έχει υποτροπιάσει ή όπου υπάρχει μεγάλη πιθανότητα υποτροπής στο μέλλον. Η πρώιμη νόσος Hodgkin αντιμετωπίζεται με συνδυαστική χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία. Μπορεί να απαιτείται ακτινοθεραπεία για ογκώδεις ή μη ανταποκρινόμενες εντοπίσεις. Για ασθενείς με λέμφωμα non-Hodgkin, ορισμένοι μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο με τοπική ακτινοθεραπεία ή συνδυασμό ακτινοθεραπείας και συνδυαστικής χημειοθεραπείας. Εάν το λέμφωμα non-Hodgkin είναι ταχέως αναπτυσσόμενο ή «επιθετικό», η επιτυχής θεραπεία συνήθως απαιτεί άμεση έναρξη χημειοθεραπείας. Για πρώιμο στάδιο της νόσου και προχωρημένα στάδια με ογκώδεις εντοπίσεις, συνήθως απαιτείται “εντοπισμένη ακτινοθεραπεία πεδίου”, η οποία στοχεύει μόνο το προσβεβλημένο σημείο.
Παρηγορητική φροντίδα
Σε ορισμένες περιπτώσεις λεμφώματος, η ιατρική ομάδα σας μπορεί να σας μιλήσει για την παρηγορητική φροντίδα. Η παρηγορητική φροντίδα στοχεύει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής σας ανακουφίζοντας τα συμπτώματα της νόσου, χωρίς να στοχεύει στη θεραπεία της. Εκτός από την επιβράδυνση της εξάπλωσης του λεμφώματος, η παρηγορητική θεραπεία μπορεί να ανακουφίσει τον πόνο και να βοηθήσει στη διαχείριση άλλων συμπτωμάτων. Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει ακτινοθεραπεία, χημειοθεραπεία ή άλλες φαρμακευτικές θεραπείες.
Πρόγνωση λεμφώματος
Η πρόγνωση ενός ατόμου εξαρτάται συνήθως από τον τύπο και το στάδιο του καρκίνου, καθώς και από την ηλικία και τη γενική του υγεία κατά τη στιγμή της διάγνωσης.
Προληπτικός έλεγχος για λέμφωμα
Δεν υπάρχουν εξετάσεις ρουτίνας προσυμπτωματικού ελέγχου και άμεσες εξετάσεις αίματος για λέμφωμα. Η ύπαρξη ενός γονέα, αδελφού ή αδελφής που έχει λέμφωμα Hodgkin ή λέμφωμα non-Hodgkin αυξάνει ελαφρώς τον κίνδυνο ενός ατόμου να το αναπτύξει. Ωστόσο, αυτός ο οικογενειακός δεσμός είναι ασυνήθιστος και τα περισσότερα άτομα με οποιονδήποτε τύπο λεμφώματος δεν έχουν οικογενειακό ιστορικό.
Πρόληψη λεμφώματος
Δεν υπάρχουν αποδεδειγμένα μέτρα για την πρόληψη του λεμφώματος, εκτός από πιθανή αποφυγή αιτιών όπως η μετάδοση του ιού HIV.
Αιματολογικό τμήμα
Στο Αιματολογικό τμήμα του Κυανού Σταυρού διενεργούνται οι απαραίτητες διαγνωστικές διαδικασίες (μυελόγραμμα, οστεομυελική βιοψία, οσφυονωτιαία παρακέντηση) και αντιμετωπίζονται παθήσεις των ερυθρών (αναιμίες) και λευκών αιμοσφαιρίων (λεμφώματα, πολλαπλούν μυέλωμα) και των αιμοπεταλίων (θρομβοπενίες). Ιατροί:
- Γεωργόπουλος Χρήστος, Αιματολόγος
- Ευτυχίδης Ιωάννης, Αιματολόγος
