Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ (2025)*, οι συχνότερες κακοήθειες στον ανδρικό πληθυσμό της Ελλάδας είναι ο καρκίνος του προστάτη (20%), του πνεύμονα (18%), του παχέος εντέρου (12%) και της ουροδόχου κύστης (12%). Σε μικρότερο ποσοστό (3%) ακολουθούν ο καρκίνος των νεφρών, του παγκρέατος, του στομάχου και οι αιματολογικές κακοήθειες.
Ο καρκίνος του πνεύμονα αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου από κακοήθεια στους άνδρες και στο 80% των περιπτώσεων σχετίζεται με ενεργητικό ή παθητικό κάπνισμα. Η διακοπή του καπνίσματος είναι το σημαντικότερο βήμα πρόληψης, αφού μειώνει τον κίνδυνο όχι μόνο για καρκίνο του πνεύμονα, αλλά και για πολλούς άλλους τύπους. Η εφαρμογή προγραμμάτων τακτικού προσυμπτωματικού ελέγχου με χαμηλής δόσης αξονική τομογραφία θώρακα σε υψηλού κινδύνου άτομα (50 –80 ετών, νυν ή πρώην καπνιστές) φαίνεται ότι μειώνει τη θνητότητα κατά 25%.
Ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί τη συχνότερη κακοήθεια στον ανδρικό πληθυσμό και τη δεύτερη σε συχνότητα αιτία θανάτου μετά τον καρκίνο του πνεύμονα. Η πενταετής επιβίωση είναι σχετικά υψηλή, κυμαινόμενη γύρω στο 90% όταν διαγνωσθεί σε πρώιμο στάδιο, αλλά η πρόγνωση επιδεινώνεται σημαντικά όταν διαγνωσθεί καθυστερημένα ή σε προχωρημένο στάδιο. Στα πλαίσια του προσυμπτωματικού ελέγχου συστήνεται η ετήσια εξέταση για τον προσδιορισμό του PSA σε όλους τους άνδρες μετά την ηλικία των 50 ετών, ενώ σε άνδρες με οικογενειακό ιστορικό ή πολύ ισχυρό οικογενειακό ιστορικό μετά την ηλικία των 45 ετών και 40 ετών αντίστοιχα.
Ο καρκίνος του παχέος εντέρου αποτελεί την τρίτη συχνότερη κακοήθεια στον ανδρικό πληθυσμό και παρουσιάζει σαφή συσχέτιση με τη διατροφή (πλούσια σε κόκκινο ή επεξεργασμένο κρέας και χαμηλή σε φυτικές ίνες), την παχυσαρκία, την έλλειψη σωματικής άσκησης και τον σακχαρώδη διαβήτη. Εκτός όμως από τους παραπάνω τροποποιήσιμους παράγοντες, η εμφάνιση του συγκεκριμένου τυπο καρκίνου μπορεί να σχετίζεται και με κληρονομική προδιάθεση ή φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου. Στα πλαίσια του προσυμπτωματικού ελέγχου συστήνεται σε όλους του ενήλικες μετά την ηλικία των 50 ετών, έλεγχος κοπράνων (FOBT/FIT) κάθε 1-2 έτη και κολονοσκόπηση κάθε 10 χρόνια από την ηλικία των 45 ετών.
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία σημαντική αύξηση της επίπτωσης του καρκίνου της ουροδόχου κύστης στην Ελλάδα. Κύριοι προδιαθεσικοί παράγοντες για την εμφάνιση του είναι το κάπνισμα και η επαγγελματική έκθεση σε χημικές ουσίες (όπως σε βαφές, καουτσούκ, δέρμα και πετρέλαιο) γεγονός που καθιστά επιτακτική την εφαρμογή μέτρων πρόληψης (διακοπή του καπνίσματος) και προστασίας στους επαγγελματικούς χώρους. Αυξητικές τάσεις καταγράφονται εξάλλου στον καρκίνο του παγκρέατος, των χοληφόρων, του νεφρού και το μελάνωμα.
Ο καρκίνος αποτελεί μια από τις σημαντικότερες αιτίες θανάτου και μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας, με αυξητικές τάσεις παγκοσμίως. Η σωστή ενημέρωση, η υιοθέτηση «υγιούς» πρότυπου ζωής που περιλαμβάνει ισορροπημένη διατροφή, σωματική άσκηση και αποφυγή βλαβερών συνηθειών, όπως το κάπνισμα και το αλκοόλ και ο εμβολιασμός έναντι δυνητικά καρκινογόνων ιών, μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Ταυτόχρονα η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου μέσω τακτικού προσυμπτωματικού ελέγχου, μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο θανάτου από τη νόσο.
Ο καρκίνος δεν κάνει διακρίσεις, αλλά η πρόληψη μπορεί να κάνει τη διαφορά. Οι άνδρες που ενημερώνονται, προσέχουν τη διατροφή τους και τη σωματική τους δραστηριότητα και δεν φοβούνται να επισκεφθούν τον γιατρό τους, έχουν στα χέρια τους το πιο ισχυρό όπλο: τη ζωή.
Γράφουν οι Χαρίσιος Καρανικιώτης MD, PhD, Παθολόγος – Ογκολόγος & Ευγενία Μπλέκα MD, MSc, Παθολόγος – Ογκολόγος
*OECD/European Commission (2025), Προφίλ των χωρών της ΕΕ για τον καρκίνο: Ελλάδα 2025, Προφίλ των χωρών της ΕΕ για τον καρκίνο, OECD Publishing, Παρίσι, https://doi.org/10.1787/1d5df158-el.
