Η σπιρομέτρηση είναι μια ασφαλής, απλή και χρήσιμη εξέταση που συμπληρώνει την κλινική εξέταση του αναπνευστικού. Έχει βασική θέση στη διάγνωση και παρακολούθηση των χρόνιων αναπνευστικών νοσημάτων. Ιδιαίτερη και σημαντική αξία όμως έχει και σαν «εργαλείο» προσυμπτωματικού ελέγχου σε συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού, όπως οι καπνιστές, ως μέσο έγκυρης ανίχνευσης των ήπια συμπτωματικών ή ασυμπτωματικών περιπτώσεων χρόνιας βρογχίτιδας. Η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια αποτελεί την 3η αιτία θανάτου παγκοσμίως και το σημαντικότερο μέσο για την αντιμετώπισή της είναι η έγκυρη διάγνωση, ώστε να επωφεληθεί ο ασθενής από την αγωγή με εισπνεόμενα φάρμακα και την διακοπή καπνίσματος. Κάθε καπνιστής, ανεξάρτητα από το είδος καπνισματικού προϊόντος που χρησιμοποιεί και εφόσον δεν επιθυμεί να διακόψει το κάπνισμα, είναι καλό να εξετάζεται περιοδικά από πνευμονολόγο με σπιρομέτρηση ώστε να διαγνωστεί εγκαίρως και να τροποποιήσει την πορεία κάποιας ενδεχόμενης χρόνιας αναπνευστικής πάθησης.
Τι είναι η σπιρομέτρηση
Η σπιρομέτρηση είναι μια βασική πνευμονολογική εξέταση που χρησιμοποιείται για την αντικειμενική εκτίμηση της λειτουργικής κατάστασης του αναπνευστικού συστήματος. Πρόκειται για μια απλή διαδικασία, η οποία επειδή επηρεάζεται από την καθοδήγηση του εξεταστή, θα πρέπει να διενεργείται από πνευμονολόγους ή έμπειρους ειδικούς τεχνικούς, ώστε να παράγει έγκυρα αποτελέσματα. Η σπιρομέτρηση μπορεί να γίνει εντός του χώρου του ιατρείου με ασφάλεια, δεν χρειάζεται ιδιαίτερη προετοιμασία για τον ασθενή αλλά προϋποθέτει τη συνεργασία του στην εκτέλεση σχετικά απλών αναπνευστικών κινήσεων. Πρακτικά γίνεται μέτρηση της ποσότητας του αέρα που μπορεί ο ασθενής να εισπνεύσει και να εκπνεύσει και ακόμα, πόσο γρήγορα γίνεται μια πλήρης εκπνοή. Τα αποτελέσματα αυτών των μετρήσεων τις περισσότερες φορές αρκούν για να αποκαλύψουν τη λειτουργική κατάσταση του αναπνευστικού και να την κατατάξουν σε συγκεκριμένα πρότυπα που αντιστοιχούν σε καθορισμένες αναπνευστικές παθήσεις.
Γιατί χρειάζεται να κάνουμε σπιρομέτρηση
Η σπιρομέτρηση χρησιμοποιείται κυρίως για τη διάγνωση αναπνευστικών παθήσεων, για την παρακολούθηση της πορείας των χρόνιων αναπνευστικών νοσημάτων, για τον έλεγχο της αποτελεσματικότητας της θεραπείας, στον προεγχειρητικό έλεγχο και στην πιστοποίηση αναπηρίας. Ο ιατρός μπορεί να προτείνει τη σπιρομέτρηση αν υπάρχει υποψία ότι συμπτώματα όπως ο βήχας, η απόχρεμψη, ο συριγμός της αναπνοής, η δύσπνοια μπορεί να οφείλονται σε κάποια χρόνια αναπνευστική νόσο, όπως το άσθμα, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, η χρόνια βρογχίτιδα, η πνευμονική ίνωση. Αν πάλι η διάγνωση κάποιας χρόνιας αναπνευστικής κατάστασης έχει ήδη γίνει, η περιοδική διενέργεια σπιρομετρήσεων μπορεί να δώσει πληροφορίες για την εξέλιξη της νόσου και για την αποτελεσματικότητα ή την καταλληλότητα της θεραπείας. Ιδιαίτερη σημασία έχει η αξία της σπιρομέτρησης στον προσυμπτωματικό έλεγχο (screening) συγκεκριμένων ομάδων του πληθυσμού που βρίσκονται σε γνωστή έκθεση σε βλαπτικούς παράγοντες, όπως οι καπνιστές και συγκεκριμένοι επαγγελματίες (ανθρακωρύχοι, πυροσβέστες, οξυγονοκολλητές, κτλ).
Τι πρέπει να ξέρουμε για τη διαδικασία της σπιρομέτρησης
Η σπιρομέτρηση είναι μια ασφαλής εξέταση, ωστόσο χρειάζεται μερικές «μεγάλες και δυνατές» αναπνοές για να γίνει σωστά, οπότε αποφεύγεται σε ασθενείς με πρόσφατα καρδιολογικά προβλήματα. Επίσης, καλό θα ήταν να μην έχει προηγηθεί μεγάλο γεύμα λίγες ώρες πριν, ώστε να υπάρχει καλύτερη ευκολία στην αναπνοή. Η εξέταση γίνεται συνήθως σε καθιστή θέση, ο ασθενής αναπνέει μέσα από ένα ειδικό επιστόμιο με την τοποθέτηση ενός μαλακού κλιπ στη μύτη. Χρειάζονται τουλάχιστον 3 καλές, μεγάλες και δυνατές αναπνοές για ένα έγκυρο αποτέλεσμα, μπορεί να πρέπει να επαναληφθεί η διαδικασία μερικές φορές για να καταγραφεί η μέγιστη δυνατή αναπνευστική προσπάθεια. Σε ορισμένες περιπτώσεις χορηγείται κάποιο εισπνεόμενο φάρμακο και η διαδικασία επαναλαμβάνεται μετά από λίγα λεπτά. Τα αποτελέσματα της σπιρομέτρησης είναι άμεσα διαθέσιμα. Οι φυσιολογικές τιμές δεν είναι απόλυτες διότι εξαρτώνται από τη σωματική διάπλαση, το φύλο, την ηλικία και άλλους μεταβλητούς παράγοντες. Πρακτικά γίνεται η σύγκριση με καθορισμένα προτυποποιημένα σύνολα τιμών, οπότε και η ερμηνεία ων αποτελεσμάτων δεν είναι μια μονοδιάστατη διαδικασία και θα πρέπει να γίνεται από τον πνευμονολόγο.
*Νικόλαος Χαβούζης Πνευμονολόγος – εντατικολόγος και επιστημονικά υπεύθυνος Μ.Ε.Θ. της Κλινικής Euromedica Κυανούς Σταυρός
