Από την εποχή του Ιπποκράτη έγινε αντιληπτό ότι η πρόληψη ή η πρώιμη διάγνωση των παθολογικών καταστάσεων είναι πολύ πιο αποτελεσματική από τη θεραπεία τόσο για το άτομο όσο και για την κοινωνία. Στη λογική αυτή καλλιεργήθηκε και αναπτύχθηκε η προληπτική ιατρική, στόχος της οποίας είναι να αναγνωρίζει και να αντιμετωπίζει τους παράγοντες που προκαλούν τις αρρώστιες προτού αυτές εκδηλωθούν. Επίσης, παρεμβαίνει πρώιμα στην πορεία των ασθενειών ώστε η θεραπεία τους να είναι πολύ πιο αποτελεσματική.
Επίπεδα πρόληψης
Η πρόληψη διακρίνεται σε:
- Πρωτογενή πρόληψη: αφορά τις παρεμβάσεις πριν τη εκδήλωση των ασθενειών και αναφέρεται στο σύνολο του πληθυσμού γεγονός που την καθιστά πολύ σημαντική.
- Δευτερογενή πρόληψη: αφορά τις παρεμβάσεις μετά την εκδήλωση των ασθενειών.
- Τριτογενή πρόληψη: συμπίπτει με τη θεραπεία.
Παράγοντες καρδιαγγειακών νοσημάτων
Στην αρχή του 20ουαιώνα τα καρδιαγγειακά νοσήματα ήταν υπεύθυνα για το 10% των θανάτων του πληθυσμού. Στην αρχή του 21ουαιώνα, σχεδόν οι μισοί θάνατοι των ανθρώπων στις ανεπτυγμένες χώρες οφείλονται σε νοσήματα της καρδιάς και των αγγείων. Είναι λοιπόν φανερό πόσο σημαντική είναι η πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων, η Προληπτική δηλαδή Καρδιολογία.
Η κύρια αιτία της καρδιαγγειακής νοσηρότητας και θνητότητας είναι η αθηρωμάτωση των αγγείων. Αυτονόητη λοιπόν είναι η αξία του εντοπισμού και της αντιμετώπισης των παραγόντων που προδιαθέτουν για αθηρωμάτωση ή την προκαλούν.
Οι παράγοντες αυτοί είναι:
- Το κάπνισμα: αιτία θανάτου στην Αμερική, αποτελεί άκρως σημαντικό παράγοντα. το κυριότερο χαρακτηριστικό του είναι ότι αποτελεί παράγοντα που μπορεί να προληφθεί.
- Η υπέρταση: σιωπηλός παράγοντας, με αυξανόμενη συχνότητα. Αποτελεί ακόμα έναν βασικό παράγοντα κινδύνου.
- Ο διαβήτης.
- Η καθιστική ζωή.
- Η παχυσαρκία.
- Οι διαταραχές λιπιδίων, όπως η αύξηση της «κακής» χοληστερόλης LDL, η μείωση της «καλής» χοληστερόλης HDL ή αύξηση των τριγλυκεριδίων.
- Το Ψυχικό stress και η κατάθλιψη.
Να σημειωθεί ότι υπάρχουν και νεώτεροι παράγοντες κινδύνου, όπως οι φλεγμονώδεις δείκτες (π.χ. η CRP), η αυξημένη ομοκυστεΐνη, το ινωδογόνο και η λιποπρωτεΐνη (a).
Ενημέρωση και αντιμετώπιση
Tα τελευταία χρόνια καταβάλλονται μεγάλες προσπάθειες για την ενημέρωση του κόσμου σχετικά με τους παράγοντες κινδύνου και τη δυνατότητα τροποποίησης τους.
Τα βασικά μέτρα που συνιστώνται είναι η διακοπή του καπνίσματος, υγιεινή διατροφή, τακτική σωματική άσκηση (περπάτημα διάρκειας 30-40 λεπτών 5-6 φορές την εβδομάδα), αιματολογικές εξετάσεις (σάκχαρο, χοληστερίνη κλπ) και μέτρηση της αρτηριακής πίεσης.
Στα Εξωτερικά Ιατρεία του Κυανού Σταυρού διενεργούνται εξετάσεις για την εκτίμηση του καρδιαγγειακού κινδύνου και δίνονται οι απαραίτητες οδηγίες, Η διαδικασία είναι απλή και περιλαμβάνει σύντομο ιστορικό, απλή κλινική εξέταση και αιματολογικό έλεγχο.
Σε ορισμένους εξεταζομένους θα πρέπει να διενεργηθεί Δοκιμασία Κόπωσης και/ή Υπερηχοκαρδιογράφημα (απλό και έγχρωμο Triplex) για περισσότερες πληροφορίες όσον αφορά τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Τέλος, θα πρέπει να τονιστεί και ο σημαντικός ρόλος της Αξονικής Στεφανιογραφίας(«αναίμακτη στεφανιογραφία») στη διερεύνηση των ασθενών με προκάρδιο άλγος. Χαρακτηριστικό της εξέτασης είναι η ευκολία στην εκτέλεσή της, μικρή διάρκεια και η μεγάλη αξιοπιστία της.
Γράφει: Δημήτριος Αδαμίδης
Ειδικός καρδιολόγος, Επιστημονικός Υπεύθυνος Καρδιολογικού Τομέα της Κλινικής Euromedica Κυανούς Σταύρος
