Ο καρκίνος στην εποχή μας αποτελεί μια επίκαιρη και ιδιαίτερη νόσο, που απαιτεί μια σύνθετη και πολυπαραγοντική αντιμετώπιση. Είναι γνωστό από την επιστήμη ότι ο καρκίνος ουσιαστικά αφορά μια νόσο γενετική, στην οποία εμπλέκονται αλλαγές ή και μεταλλάξεις των γονιδίων του οργανισμού. Διακρίνουμε τρία είδη καρκίνου:
- Τον σποραδικό καρκίνο, σε ποσοστό 70% των περιπτώσεων, ο οποίος οφείλεται κυρίως σε τυχαίους και εξωγενείς παράγοντες
- Τον οικογενή καρκίνο, αυτόν δηλαδή που εμφανίζει πολλά περιστατικά καρκίνου σε μια οικογένεια χωρίς εμφανές και προσδιορισμένο αίτιο, έχοντας ενδεχόμενα σχέση με το κοινό περιβάλλον ζωής ή και διατροφής και αφορά το 20% των περιπτώσεων
- Τον κληρονομικό καρκίνο, ο οποίος και καλύπτει το 10% των περιπτώσεων
Η πρώτη αναφορά για τον κληρονομικό καρκίνο έγινε ήδη το 1886 από τον Πιερ Πολ Μπροκά, όπως επίσης το 1987 αναφέρθηκε η πρώτη περίπτωση κληρονομικού ρετινοβλαστώματος. Έκτοτε βέβαια οι γνώσεις μας για την κληρονομικότητα του καρκίνου έχουν αυξηθεί σε εντυπωσιακά επίπεδα, προσφέροντας περισσότερες δυνατότητες τόσο στον τομέα της πρόληψης όσο και της θεραπείας της νόσου. Οι δυνητικές μάλιστα μεταλλάξεις των γονιδίων του οργανισμού είναι πιθανό να συμβούν σε όλη την διάρκεια της ζωής μας, όμως οι περισσότερες αντιμετωπίζονται από τους μηχανισμούς επιδιόρθωσης του ίδιου του οργανισμού. Δυστυχώς όμως, με την πάροδο της ηλικίας, η ικανότητα αυτή της επιδιόρθωσης υστερεί και μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση καρκίνου. Θα λέγαμε ότι τα όργανα του σώματος με τα μεγαλύτερα ποσοστά κληρονομικού καρκίνου είναι: οι ωοθήκες, με ποσοστό 20% των περιπτώσεων καρκίνου, ο μαστός και το παχύ έντερο.
Ο καρκίνος του πνεύμονα εμφανίζει τα μικρότερα ποσοστά κληρονομικής συσχέτισης, και οφείλεται κυρίως σε περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως για παράδειγμα το κάπνισμα. Σε ότι αφορά την ηλικιακή κατανομή, ο κληρονομικός καρκίνος εμφανίζεται από τα 30 έως τα 50 έτη, με μέσο όρο τα 40 έτη.
Συγκεκριμένα σε ότι αφορά τον καρκίνο του μαστού, εμφανίζεται στις νεαρότερες ηλικίες των 30-40 ετών και προσβάλλει στη συντριπτική πλειοψηφία γυναίκες, με ποσοστό μόλις 2% στους άνδρες. Στην Ελλάδα καταγράφονται ετησίως μέσος όρος 7.000 κρούσματα με καρκίνου του μαστού. Λόγω όμως της ιδιαίτερης κοινωνικής ευαισθησίας που αφορά την νόσο και με την βοήθεια της μεταφραστικής έρευνας και της προσφοράς νέων βελτιωμένων θεραπειών, έχουμε τεράστια πρόοδο σε ότι αφορά τη διάγνωση αλλά και τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού.
Η σημασία της πρόληψης του κληρονομικού καρκίνου είναι ιδιαίτερα μεγάλη και μπορεί να επιτευχθεί με την κατάλληλη και έγκαιρη ενημέρωση, την ευαισθητοποίηση του κοινού, την άμεση επίσκεψη και συμβουλευτική εκτίμηση με τον ειδικό ογκολόγο, έτσι ώστε με την κατάλληλη εκτίμηση του γενεαλογικού δέντρου και την λεπτομερή λήψη του οικογενειακού ιστορικό, να δοθεί η βέλτιστη συμβουλευτική καθοδήγηση σε ότι αφορά τους δυνητικούς κινδύνους εμφάνισης κληρονομικού καρκίνου και της κατάλληλης θεραπείας. Σε περίπτωση ύποπτου οικογενειακού ιστορικού καρκίνου, υπάρχει η δυνατότητα πρόσβασης σε κατάλληλο γονιδιακό έλεγχο, με τα αποτελέσματα του οποίου θα ληφθούν οι σωστές αποφάσεις πρόληψης και έγκαιρης θεραπευτικής αντιμετώπισης.
Χρήσιμο να θυμόμαστε πάντα το ‘κάλλιον το προλαμβάνειν ή το θεραπεύειν’, που ως γνωστό είχε ειπωθεί από τον Ιπποκράτη, τον πατέρα της σύγχρονης Ιατρικής, θέλοντας να υπογραμμίζει την τεράστια αξία της πρόληψης για τη διαφύλαξη της καλής υγείας. Στις ημέρες μας, με την προσφορά της μοριακής βιολογίας στην ιατρική πράξη, η έγκαιρη πλέον διάγνωση και η κατάλληλη αντιμετώπιση είναι απόλυτα εφικτές, σώζοντας ουσιαστικά ανθρώπινες ζωές.
Νεανίδης Ν. Κων/νος MD, MSc, Παθολόγος Ογκολόγος & Κλινικός Ογκολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης Euromedica Κυανούς Σταυρός Θεσ/νικης
