Καλοκαίρι και ΩΡΛ Παθήσεις: Οδηγός Πρόληψης για Ασφαλείς Διακοπές

Εξωτερική Ωτίτιδα (Αυτί του Κολυμβητή)

Η εξωτερική ωτίτιδα αποτελεί μία από τις συχνότερες φλεγμονώδεις καταστάσεις του έξω ακουστικού πόρου, ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες. Η συνεχής επαφή με νερό, κυρίως στη θάλασσα ή σε πισίνες, ευνοεί τη δημιουργία υγρού περιβάλλοντος στο εσωτερικό του ακουστικού πόρου. Αν συνυπάρχει και κακή πρακτική καθαρισμού του αυτιού με μπατονέτες ή άλλα αντικείμενα, αυξάνεται ο κίνδυνος μικροβιακής μόλυνσης. Οι πιο συχνοί μικροοργανισμοί είναι το Pseudomonas aeruginosa και ο Staphylococcus aureus, ενώ μελέτες των τελευταίων ετών τεκμηριώνουν πως η επίπτωση της εξωτερικής ωτίτιδας φτάνει έως και το 10 % του γενικού πληθυσμού στη διάρκεια ζωής, με σαφή εποχικότητα. [1,2]

Η κλινική εικόνα περιλαμβάνει πόνο, κνησμό, ερυθρότητα, πρήξιμο και συχνά ορώδη ή πυώδη έκκριση. Σε σοβαρότερες περιπτώσεις, εμφανίζεται απόφραξη του πόρου και προσωρινή αγώγιμη βαρηκοΐα. Η θεραπεία βασίζεται κυρίως σε τοπικά αντιβιοτικά και συχνά συνοδεύεται από κορτικοστεροειδές για την αντιμετώπιση της φλεγμονής. Η διάρκεια της θεραπείας κυμαίνεται συνήθως στις 7 έως 10 ημέρες. Από προληπτικής πλευράς, συστήνεται η αποφυγή εισαγωγής αντικειμένων στα αυτιά, η σωστή απομάκρυνση της υγρασίας μετά την κολύμβηση και, σε προδιατεθειμένα άτομα, η χρήση σταγόνων με όξινο pH όπως εκείνες που περιέχουν οξικό οξύ. [3,4]

Λοιμώξεις του Ανώτερου Αναπνευστικού

Ο ρόλος του κλιματισμού στη δημιουργία φλεγμονών του ανώτερου αναπνευστικού έχει απασχολήσει εκτεταμένα την ερευνητική κοινότητα την τελευταία δεκαετία. Πρόσφατα δεδομένα υποδεικνύουν ότι έως και ένα στα πέντε περιστατικά φαρυγγίτιδας και λαρυγγίτιδας που καταγράφονται κατά τους καλοκαιρινούς μήνες σχετίζονται με παρατεταμένη έκθεση σε κρύο και ξηρό αέρα από κλιματιστικές μονάδες. [5,6] Η μείωση της σχετικής υγρασίας στους κλιματιζόμενους χώρους προκαλεί αφυδάτωση και ερεθισμό των βλεννογόνων της ρινός και του φάρυγγα, με αποτέλεσμα την αύξηση της ευαλωτότητας σε λοιμώξεις και την πρόκληση δυσφορίας ακόμη και χωρίς μικροβιακή αιτιολογία.

Σημαντική συμβολή στην παθογένεια έχουν και τα ανεπαρκώς συντηρημένα φίλτρα των κλιματιστικών, τα οποία μπορούν να διασπείρουν σωματίδια σκόνης, γύρης ή ακόμη και μικροβίων, με αποτέλεσμα την έξαρση αλλεργικών συμπτωμάτων ή την πρόκληση ιογενών λοιμώξεων. Η πρόληψη επικεντρώνεται στη σωστή τεχνική συντήρηση των μονάδων, στη χρήση υγραντήρων για την επαναφορά της υγρασίας του αέρα, στην τακτική ενυδάτωση του ρινικού βλεννογόνου και στην αποφυγή υπερβολικής έκθεσης σε περιβάλλοντα με έντονες θερμικές αντιθέσεις. [7,8]

Βαροτραύματα Κατάδυσης και Ρινοκολπίτιδα Καταδυτών

Κατά τη διάρκεια των καταδύσεων, η απότομη αλλαγή της εξωτερικής πίεσης μπορεί να προκαλέσει βαροτραύμα στο μέσο ή στο έσω ους. Η πιο συχνή μορφή αφορά στο μέσο ους, όπου η μη επαρκής εξίσωση πίεσης κατά την κατάδυση ή ανάδυση οδηγεί σε έλξη ή ρήξη του τυμπανικού υμένα, συνοδευόμενη από αιμορραγία και έντονο ωτικό άλγος. Μελέτες της τελευταίας δεκαετίας δείχνουν ότι τουλάχιστον το 40 % των ερασιτεχνών δυτών έχουν βιώσει έστω μία φορά συμπτώματα από βαρότραυμα, κυρίως λόγω ανεπαρκούς τεχνικής εξίσωσης ή καταδύσεων με συμφόρηση ρινός. [9,10]

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις, όπου τραυματίζεται το έσω ους, μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα όπως ίλιγγος, εμβοές ή ακόμα και ξαφνική απώλεια ακοής – καταστάσεις που απαιτούν άμεση ιατρική αξιολόγηση και, ενίοτε, θεραπεία σε υπερβαρικό θάλαμο. Παράλληλα, οι καταδύσεις σε περιβάλλον με επιβαρυμένη μικροβιακή χλωρίδα (όπως λιμνοθάλασσες ή ανεπαρκώς φιλτραρισμένες πισίνες) ενέχουν αυξημένο κίνδυνο ρινοκολπίτιδας των δυτών, καθώς η κατακράτηση νερού στους παραρρίνιους κόλπους ευνοεί τη φλεγμονή. [11,12] Η σωστή τεχνική εξίσωσης πίεσης, η αποφυγή καταδύσεων με ρινική συμφόρηση και η χρήση κατάλληλων μασκών που εφαρμόζουν καλά στο πρόσωπο αποτελούν κρίσιμα μέτρα πρόληψης.

Συμπεράσματα

Κατά τη θερινή περίοδο, παρατηρείται αυξημένη συχνότητα σε ΩΡΛ παθήσεις. Ανάμεσα στις πιο συχνές διαταραχές περιλαμβάνονται η εξωτερική ωτίτιδα, οι λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού λόγω κλιματισμού και τα βαροτραύματα που σχετίζονται με τις καταδύσεις. Οι παθήσεις αυτές έχουν καλά τεκμηριωμένη αιτιολογία και η πρόληψή τους βασίζεται σε απλές αλλά αποτελεσματικές πρακτικές, όπως η σωστή ενυδάτωση, η προσοχή στη χρήση του κλιματισμού και η τήρηση ασφαλών τεχνικών κατάδυσης. Η αξιοποίηση των πρόσφατων επιστημονικών γνώσεων, σε συνδυασμό με την καθοδήγηση από τον ειδικό ιατρό, διασφαλίζει πως οι καλοκαιρινές δραστηριότητες μπορούν να πραγματοποιούνται με ασφάλεια, ελαχιστοποιώντας τον κίνδυνο επιπλοκών και ενισχύοντας την ποιότητα ζωής του ασθενούς.

Γράφει ο κ. Τζήντρος Γεώργιος ΩΡΛ, Συνεργάτης Κυανού Σταυρού

Βιβλιογραφία

1. Roland PS, Smith TL, Schwartz SR. Clinical practice guideline: Acute otitis externa update. Otolaryngol Head Neck Surg. 2020 Feb;162(2_suppl):S1–S29. doi:10.1177/0194599820909430

2. Phillips JS, Yung MW, Roland PS. Evidence-based management of acute otitis externa. Clin Otolaryngol. 2021 Mar;46(2):277–282. doi:10.1111/coa.13641
3. Afolabi OA, Fadare JO, Ayotunde JB. Comparison of the effectiveness of acidic ear drops in the treatment of otitis externa: A randomized clinical trial. Niger J Clin Pract. 2018 Mar;21(3):338–343. doi:10.4103/njcp.njcp_50_17
4. Ninkovic G, Dullo S. Management of otitis externa: An updated review. Ear Nose Throat J. 2022 May;101(5):273–278. doi:10.1177/01455613211047360
5. Lee BJ, Kim JY, Kang JM. Influence of indoor air-conditioning on summer upper respiratory symptoms. Korean J Fam Med. 2018 Sep;39(5):284–289. doi:10.4082/kjfm.18.0021
6. Kim HJ, Choi JH, Lee BJ. Air-conditioning exposure and risk of upper respiratory tract infection: A nationwide survey. Ann Occup Environ Med. 2020;32:e21. doi:10.35371/aoem.2020.32.e21
7. Moita R, Nunes C, Delgado L. Air conditioning systems and respiratory health: A comprehensive review. Environ Res. 2021 Apr;198:111239. doi:10.1016/j.envres.2021.111239
8. Bonetta S, Bonetta S, Mosso S, Sampò S, Carraro E. Indoor air quality in domestic environments: Influence of heating and air conditioning systems. Int J Environ Res Public Health. 2019 Nov;16(22):4500. doi:10.3390/ijerph16224500
9. Klingmann C. Barotrauma of the ear in recreational diving: Pathophysiology, diagnosis, and management. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2020 Mar;277(3):767–774. doi:10.1007/s00405-019-05738-7
10. Tessema B, Hoxworth JM, Palmer JN. Barotrauma-related inner ear injuries in divers. Otolaryngol Clin North Am. 2018 Oct;51(5):1015–1024. doi:10.1016/j.otc.2018.05.001
11. Bessereau J, Genotelle N, Huon B. Barotrauma in scuba diving: Clinical features and management. Clin J Sport Med. 2020 Mar;30(2):120–126. doi:10.1097/JSM.0000000000000561
12. Grech R, Grech S, Calleja Agius J. Rhinosinusitis in divers: A neglected issue. Diving Hyperb Med. 2022 Mar;52(1):54–58. doi:10.28920/dhm52.1.54-58