Η παχυσαρκία είναι μια σύγχρονη παγκόσμια μάστιγα, που συνδέεται με πολλά χρόνια νοσήματα και ορισμένες μορφές καρκίνου.
ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
-20% των κακόηθων νεοπλασμάτων και 50 % σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες σχετίζονται με την παχυσαρκία
-Η παχυσαρκία είναι η αιτία για 14% των θανάτων από καρκίνο στους άντρες και 20% στις γυναίκες.
-Η αύξηση του ΒΜΙ σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου
-Η αυξημένη περίμετρος μέσης είναι επιβαρυντικός παράγοντας εκδήλωσης καρκίνου ΓΕΣ, ενδομητρίου και μαστού.
-Στη Σουηδική μελέτη για την παχυσαρκία (Swedish Obese Subjects Study) το 2001 παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα της παρακολούθησης 28000 ασθενών για 29 έτη.
Όπως αναφέρει η ελληνική ιατρική εταιρεία παχυσαρκίας τα άτομα αυτά παρουσίασαν καρκίνο 33% περισσότερο από το γενικό πληθυσμό (25% οι άνδρες, 37% οι γυναίκες). Οι παχύσαρκοι άνδρες παρουσίασαν σε αυξημένη συχνότητα λέμφωμα τύπου Hodgkin ενώ οι παχύσαρκες γυναίκες καρκίνο στο ενδομήτριο, στο τράχηλο της μήτρας και στις ωοθήκες. Και τα δυο φύλα παρουσίασαν σε αυξημένη συχνότητα καρκίνο στη χοληδόχο κύστη, στο πάγκρεας, στην ουροδόχο κύστη και στον εγκέφαλο. Η αύξηση στη συχνότητα καρκίνου στο ήπαρ που επίσης παρατηρήθηκε αποδόθηκε στη κατανάλωση αλκοόλ καθώς και στην αυξημένη συχνότητα σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 σε αυτά τα άτομα.
Στη μελέτη αυτή καταγράφηκαν και συσχετίσεις της παχυσαρκίας με μερικούς τύπους καρκίνου για πρώτη φορά. Έτσι, καταγράφηκε αυξημένη συχνότητα λεμφώματος τύπου non-Hodgkin (στις γυναίκες) , καθώς και των καρκίνων του λεπτού εντέρου και του λάρυγγα.
Από μια ανάλογη μελέτη στη Σουηδία κατεγράφη στα παχύσαρκα άτομα αύξηση 30 έως 60 φορές του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του νεφρού .
Η παχυσαρκία φαίνεται ότι αυξάνει το κίνδυνο αδενοκαρκινώματος στον οισοφάγο. Η αυξημένη συσσώρευση ενδοκοιλιακού λίπους στα παχύσαρκα άτομα οδηγεί συχνά σε γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. (παλινδρομεί το όξινο περιεχόμενο του στομάχου στον οισοφάγο όπου προκαλεί ερεθισμό και φλεγμονή στο κατώτερο τμήμα του οισοφάγου). Η παλινδρόμηση αυτή οδηγεί ενίοτε στον οισοφάγο Barett (μια προκαρκινωματώδη κατάσταση) που μπορεί να εξελιχθεί σε αδενοκαρκίνωμα.
ΕΙΔΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ
-Ενδομητρίου
-Ωοθηκών
-Οισοφάγου
-Παχέος εντέρου (κόλου)
-Μαστού μετεμμηνοπαυσιακά
-Παγκρέατος
-Ήπατος
-Στομάχου
-Προστάτη
-Κύστεος
-Νεφρού
-Θυρεοειδούς
-Πολλαπλούν μυέλωμα
ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΓΕΝΕΣΗΣ ΣΕ ΠΑΧΥΣΑΡΚΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ
Ενώ η σχέση μεταξύ παχυσαρκίας και καρκίνου είναι καλά τεκμηριωμένη, οι βιολογικοί μηχανισμοί καρκινογένεσης δεν είναι πλήρως κατανοητοί.
-Το σπλαχνικό λίπος αποτελεί σημαντικο προδιαθεσικό παράγοντα. Η χρόνια φλεγμονώδης αντίδραση (αύξηση IL-6, TNF) με το επακόλουθο οξειδωτικό στρες, σχετίζονται με την καρκινογένεση. Τα λιποκύτταρα προκαλούν υπερέκκριση ορμονών και αυξητικών παραγόντων. Οι μεταβολές των επιπέδων των οιστρογόνων σχετίζεται με τον καρκίνο μαστού και ενδομητρίου.
-Η υπερινσουλιναιμία με καρκίνο παχέος και προστάτη.
-Η αυξημένη αντίσταση στη ινσουλίνη και αυξημένα επίπεδα insulin like growth factor 1 (IGF1) ευνοεί την αύξηση του κυτταρικού πολλαπλασιασμού και μείωση της απόπτωσης
-Η τροποποίηση της εντερικής χλωρίδας (microbiota) σε παχύσαρκους αποτελεί πεδίο έντονης έρευνας
ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η δίαιτα με φρούτα, λαχανικά και άφθονες φυτικές ίνες έχει συνδεθεί με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου, ειδικά παχέος εντέρου. Υπάρχουν δεδομένα που υποστηρίζουν το σημαντικό ρόλο της διατροφής, άθλησης και διατήρησης του βάρους στην προστασία από τον καρκίνο.
Η βαριατρική χειρουργική αποδεδειγμένα μειώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου, ιδίως στις παχύσαρκες γυναίκες.
*Παναγιώτης Δεληβοριάς ,Χειρουργός Παχυσαρκίας Επικεφαλής του Τμήματος Νοσογόνου Παχυσαρκίας και Μεταβολικών Διαταραχών της Κλινικής Euromedica Κυανούς Σταυρός Θεσσαλονίκης