Η επιδημία του καπνίσματος, είναι μία από τις μεγαλύτερες απειλές για τη δημόσια υγεία που έχει αντιμετωπίσει ο κόσμος ποτέ. Ο καπνός έχει προκαλέσει 100 εκατομμύρια θανάτους τον 20ο αιώνα. Αν οι σημερινές τάσεις συνεχιστούν, μπορεί να προκαλέσει περίπου ένα δισεκατομμύριο θανάτους τον 21ο αιώνα.
- Σκοτώνει περίπου 6 εκατομμύρια άτομα ετησίως, εκ των οποίων τα 5 εκατομμύρια και πάνω είναι από την άμεση χρήση του καπνού, και 600.000 και πάνω είναι μη καπνιστές που εκτίθενται σε παθητικό κάπνισμα.
- Περίπου ένα άτομο πεθαίνει κάθε έξι δευτερόλεπτα λόγω του καπνού, και αυτό αντιπροσωπεύει τον ένα στους 10 θανάτους ενηλίκων.
- Πάνω από τους μισούς σημερινούς χρήστες καπνού, θα πεθάνουν τελικά από ασθένειες που σχετίζονται με τον καπνό.
- Χωρίς έλεγχο και παρεμβάσεις ο αριθμός των θανάτων που σχετίζονται με το κάπνισμα θα αυξηθεί σε περισσότερο από οκτώ εκατομμύρια ετησίως έως το 2030.
Περισσότεροι θάνατοι προκαλούνται ετησίως από τη χρήση καπνού από ό, τι προκαλούνται από τον ιό HIV, την παράνομη χρήση ναρκωτικών, τη χρήση αλκοόλ, τους τραυματισμούς από τροχαία, τις αυτοκτονίες και τις δολοφονίες σε συνδυασμό.
Όσο περισσότερο καπνό εισπνέουμε παθητικά, τόσο υψηλότερο είναι το επίπεδο των επιβλαβών χημικών ουσιών στο σώμα μας. Ο καπνός του τσιγάρου περιέχει πάνω από 7.000 χημικές ενώσεις.
Περισσότερα από 250 από αυτά τα χημικά είναι γνωστό ότι είναι επιβλαβή για την υγεία, και τουλάχιστον 69 είναι γνωστό ότι προκαλούν καρκίνο. Σε σύγκριση με τους μη καπνιστές, το κάπνισμα εκτιμάται ότι αυξάνει τον κίνδυνο:
- Της στεφανιαίας νόσου κατά 2 έως 4 φορές
- Του εγκεφαλικού επεισοδίου κατά 2 έως 4 φορές
- Του καρκίνου του πνεύμονα στους άνδρες κατά 23 φορές
- Του καρκίνου του πνεύμονα στις γυναίκες κατά 13 φορές
- Της εμφάνισης χρόνιων αποφρακτικών παθήσεων των πνευμόνων (όπως είναι η χρόνια βρογχίτιδα και εμφύσημα) κατά 12 έως 13 φορές.
Δεν υπάρχει ασφαλές επίπεδο έκθεσης στον καπνό. Κάθε έκθεση στον καπνό – ακόμη και ένα περιστασιακό τσιγάρο και η έκθεση σε παθητικό κάπνισμα – είναι επιβλαβής. Ακόμη και χαμηλά επίπεδα έκθεσης στον καπνό, συμπεριλαμβανομένης της έκθεση σε παθητικό κάπνισμα, είναι επικίνδυνα. Δεν χρειάζεται κάποιος να είναι βαρύς ή μακροχρόνια καπνιστής για να εμφανίσει τις σχετιζόμενες με το κάπνισμα ασθένειες.
Ωστόσο καπνίζοντας περισσότερο σημαίνει και μεγαλύτερη ζημιά. Οι ζημίες που προκαλούνται από το κάπνισμα είναι σωρευτικές, και όσο περισσότερο καπνίζει ένα άτομο, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος για ασθένειες απειλητικές για τη ζωή. Ωστόσο, η διακοπή του καπνίσματος σε οποιαδήποτε ηλικία φέρνει οφέλη για την υγεία. Η υγεία σας θα βελτιωθεί ακόμα κι αν σταματήσετε το κάπνισμα στα 70 χρόνια σας. Ποτέ δεν είναι αργά. Τα οφέλη της διακοπής του καπνίσματος ξεκινούν τη μέρα της διακοπής.
- Μέσα σε ένα χρόνο, ο κίνδυνος καρδιακής προσβολής μειώνεται κατά 50%.
- Μετά από 10 χρόνια από την διακοπή του καπνίσματος η συχνότητα θανάτου από καρκίνο του πνεύμονα μειώνεται περίπου στο μισό, σε σχέση με τα άτομα που συνέχισαν να καπνίζουν. Στους πρώην καπνιστές, ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα αρχίζει να προσεγγίζει αυτόν ενός μη καπνιστή περίπου 15 χρόνια μετά τη διακοπή του καπνίσματος.
- Σύμφωνα με την Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία, η διακοπή του καπνίσματος πριν την ηλικία των 35 ετών, μπορεί να αποτρέψει κατά 90% τον κίνδυνο εμφάνισης προβλημάτων υγείας από το κάπνισμα. Ένας καπνιστής που διακόπτει το κάπνισμα πριν από την ηλικία των 50 ετών μειώνει στο μισό την πιθανότητα να πεθάνει μέσα στα επόμενα 15 χρόνια, σε σύγκριση με κάποιον που συνεχίζει να καπνίζει.
Η αλλαγή σε «ελαφρά» τσιγάρα δεν μειώνει τον κίνδυνο του καπνίσματος. Δεν υπάρχουν επαρκείς ενδείξεις ότι οι στρατηγικές τροποποίησης των προϊόντων καπνού για τη μείωση των εκπομπών συγκεκριμένων τοξικών ουσιών μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης αρνητικών επιπτώσεων στην υγεία. Οι καπνιστές που επιλέγουν τα εμπορικά σήματα με την ένδειξη “light” ή “mild” αντισταθμίζουν αναπόφευκτα τα χαμηλότερα επίπεδα πίσσας και νικοτίνης με την πιο βαθιά εισπνοή καπνού ή με το να καπνίζουν μεγαλύτερο αριθμό τσιγάρων.
Οι περισσότεροι άνθρωποι που καπνίζουν τα λεγόμενα «ελαφρά» τσιγάρα, τελικά καταλήγουν να πάρουν το ίδιο ποσό των φονικών συστατικών που περιέχονται στον καπνό. Οι άνθρωποι που καπνίζουν ελαφρά τσιγάρα πεθαίνουν και αυτοί κάθε μέρα από καρκίνο του πνεύμονα, εγκεφαλικό επεισόδιο, καρδιακή προσβολή, και εμφύσημα. Δεν χρειάζεται να προστεθεί η να αφαιρεθεί κάτι στον καπνό για να σας σκοτώσει.
Ο καπνιστής δεν επιβαρύνει μόνο τη δική του υγεία του. Ο καπνός του τσιγάρου βλάπτει και τους ανθρώπους γύρω σας. Δεν υπάρχει ασφαλές επίπεδο έκθεσης στο παθητικό κάπνισμα.
- Το παθητικό κάπνισμα εκτιμάται ότι προκάλεσε το 2004 περίπου 603.000 πρόωρους θανάτους σε όλο τον κόσμο.
- Το 31% των θανάτων που αποδίδονται στο παθητικό κάπνισμα , συμβαίνουν σε παιδιά.
Η δημιουργία και εξασφάλιση ενός περιβάλλοντος χωρίς καπνό είναι ο μόνος τρόπος για να προστατεύσει τους ανθρώπους από τις βλαβερές συνέπειες του παθητικού καπνίσματος. Οι ξεχωριστοί ή αεριζόμενοι χώροι καπνίσματος δεν προστατεύουν τους μη καπνιστές από το παθητικό κάπνισμα. Ο καπνός μπορεί να μεταδοθεί από ένα χώρο καπνιστών στους χώρους μη καπνιστών, ακόμη και αν οι πόρτες είναι κλειστές μεταξύ των δύο περιοχών και ακόμη και αν προβλέπεται αερισμός. Μόνο ένα περιβάλλον χωρίς καπνό παρέχει αποτελεσματική προστασία.
Γράφει: Χρήστος Γραίδης, Καρδιολόγος
