Ο Ειδικός Γαστρεντερολόγος -Ηπατολόγος και συνεργάτης ιατρός του Γαστρεντερολογικού Τμήματος της κλινικής Euromedica Kυανούς Σταυρός Δρ Τουλούμης Λάζαρος, μας αναλύει πόσο σημαντικός είναι ο έλεγχος των ηπατικών ενζύμων για τη πρόληψη της ηπατίτιδας.
Λίγα λόγια για τα ηπατικά ένζυμα
Τα ηπατικά ένζυμα έχουν καθοριστικό ρόλο για τις ζωτικές λειτουργίες του ήπατος. Οι βασικές μεταβολικές και χημικές λειτουργίες του ήπατος γίνονται με τη βοήθεια των ηπατικών ενζύμων που, υπό κανονικές συνθήκες, υπάρχουν μόνο σε μικρές ποσότητες στο αίμα.
Πολλές φορές στις αναλύσεις αίματος ανευρίσκονται αυξημένα ηπατικά ένζυμα. Τα τεστ για το συκώτι γίνονται για διάφορους λόγους, όπως:
- Εάν ο ασθενής παίρνει φάρμακα που μπορούν να επηρεάσουν την ηπατική λειτουργία.
- Όταν ο ασθενής έχει παράγοντες υψηλού κινδύνου ή σημεία ηπατικής νόσου.
- Αναλύσεις αίματος για έλεγχο της ηπατικής λειτουργίας γίνονται και κατά τη διάρκεια γενικών ελέγχων ή τσεκάπ ρουτίνας.
Η ύπαρξη υψηλών ηπατικών ενζύμων δεν είναι ένδειξη μίας συγκριμένης ασθένειας, ενώ ηπατικό πρόβλημα είναι δυνατό να υπάρχει ακόμη και όταν ο ασθενής δεν έχει συμπτώματα.
Τα αίτια αύξησης των ηπατικών ενζύμων
Οι «συνήθεις ύποπτοι» για την αύξηση των ηπατικών ενζύμων είναι:
Φάρμακα: αντιβιοτικά, αντιεπιληπτικά, αντιφλεγμονώδη, αναλγητικά, φάρμακα που μειώνουν τη χοληστερόλη και άλλα.
- Υπερβολική λήψη συμπληρωμάτων βιταμινών και βοτάνων.
- Διαβήτης.
- Υψηλά τριγλυκερίδια.
- Παχυσαρκία.
- Αλκοόλ.
- Μολύνσεις από ιούς, ηπατίτιδες (ιοί Α, Β, C), λοιμώδη μονοπυρήνωση (μόλυνση με ιό EBV), μόλυνση με ιό CMV κι άλλες μολύνσεις.
- Αυτοάνοσες ασθένειες του ήπατος και των χοληφόρων αγγείων, όπως αυτοάνοση ηπατίτιδα, πρωτοπαθής σκληρυντική χολαγγείτιδα και πρωτοπαθής χολική κίρρωση.
- Μεταβολικές παθήσεις του ήπατος, όπως η αιμοχρωμάτωση (υπερβολική φόρτωση του οργανισμού σε σίδηρο) και η ασθένεια του Wilson (διαταραχή του μεταβολισμού του χαλκού που προκαλεί κίρρωση του ήπατος).
- Όγκοι του ήπατος και των χοληφόρων αγγείων.
Οι δείκτες που βοηθούν στη διάγνωση
Το πλήρες ιστορικό του ασθενούς, η κλινική εξέταση και η διενέργεια συμπληρωματικών εξετάσεων επιτρέπουν στο Γαστρεντερολόγο να αναγνωρίσει την αιτία των διαταραχών που παρουσιάζουν τα ηπατικά ένζυμα. Η αντιμετώπισή τους εξαρτάται από την αιτία που ευθύνεται για την αύξηση τους. Τα κυριότερα ένζυμα και ουσίες που παράγονται από το συκώτι κι εξετάζονται στις συνήθεις αναλύσεις ήπατος είναι:
- Τρανσαμινάση της αλανίνης (ALT, SGPT): πρόκειται για ένζυμο που υπάρχει κυρίως στο συκώτι και συμβάλλει στο μεταβολισμό των πρωτεϊνών. Αυξάνεται όταν υπάρχουν βλάβες στα ηπατικά κύτταρα, ενώ χρησιμοποιείται για τη διάγνωση και παρακολούθηση ηπατικών παθήσεων.
- Ασπαρτική τρανσαμινάση (AST, SGOT): εκτός από το συκώτι, υπάρχει στο μυοκάρδιο και στους σκελετικούς μυς. Η αύξηση του δεν αποτελεί εξειδικευμένη ένδειξη πάθησης του συκωτιού, σε αντίθεση με την τρανσαμινάση της αλανίνης. Χρησιμοποιείται για τη διάγνωση και παρακολούθηση ηπατικών παθήσεων, αλλά και για το έμφραγμα του μυοκαρδίου.
- Αλκαλική φωσφατάση (ALP): το ένζυμο αυτό υπάρχει σε ψηλές συγκεντρώσεις στο συκώτι και στα χοληφόρα αγγεία, όπως επίσης και σε άλλους ιστούς. Υψηλά επίπεδα του ενζύμου σχετίζονται με ηπατικές και χολικές παθήσεις ή άλλες διαταραχές στον οργανισμό.
- γ- Γλουταμυλ τρανσφεράση (GGT): η αύξηση του ενζύμου στο αίμα σχετίζεται με διαταραχές του ήπατος ή του χοληφόρου συστήματος.
- Γαλακτική αφυδρογονάση (LDH): πρόκειται για ένζυμο που υπάρχει στο συκώτι αλλά και σε πολλούς άλλους ιστούς και όργανα. Η αύξηση του στο αίμα μπορεί να σχετίζεται με ηπατική βλάβη.
- Χολερυθρίνη: προκύπτει από τον καταβολισμό των ερυθρών αιμοσφαιρίων και της αιμοσφαιρίνης. Η αύξηση της χολερυθρίνη στο αίμα δημιουργεί τον ίκτερο (το κίτρινο χρώμα του δέρματος και το άσπρο των ματιών). Στις παθήσεις του ήπατος και των χοληφόρων αγγείων, η χολερυθρίνη στο αίμα αυξάνεται.
- Αλβουμίνη και ολικές πρωτεΐνες: η αλβουμίνη είναι πρωτεΐνη που παράγεται από το συκώτι και αποτελεί την πρωτεΐνη με την μεγαλύτερη συγκέντρωση στο αίμα. Το συκώτι παράγει κι άλλες σημαντικές για τον οργανισμό πρωτεΐνες και η μέτρηση των ολικών πρωτεϊνών στο αίμα είναι ένας καλός δείκτης για τη λειτουργία του ήπατος. Η μείωση της αλβουμίνης και των ολικών πρωτεϊνών στο αίμα μπορεί να έχουν σχέση με βλάβη ή λειτουργική ανεπάρκεια του ήπατος αλλά και με άλλες παθήσεις.
- Χρόνος προθρομβίνης (PT): οι πρωτεΐνες της πήξης του αίματος που αξιολογούνται από το τεστ αυτό παράγονται στο συκώτι, ενώ η παράταση του χρόνου προθρομβίνης μπορεί να σχετίζεται με ηπατική λειτουργική ανεπάρκεια.
Η αντιμετώπιση
Θα πρέπει να τονιστεί ότι δεν είναι ορθό να ερμηνεύονται τα αποτελέσματα των εξετάσεων των ηπατικών ενζύμων και άλλων λειτουργικών δοκιμασιών στο αίμα χωρίς τη βοήθεια του Γαστρεντερολόγου. Πράγματι μια αύξηση ή μείωση μπορεί να οφείλονται σε διάφορες αιτίες, που είτε μπορεί να έχουν σχέση με ηπατικό πρόβλημα είτε όχι. Η ερμηνεία των αποτελεσμάτων γίνεται σε συνάρτηση με το ιστορικό του ασθενούς, τα ευρήματα της κλινικής εξέτασης, τα φάρμακα που χορηγούνται και το σύνολο της κατάστασης του ασθενούς. Μετά την αναλυτική εξέταση της εκάστοτε περίπτωσης, θα πρέπει ο γιατρός να ενημερώσει πλήρως τον ασθενή για τη διάγνωση και τα θεραπευτικά μέτρα που είναι αναγκαίο να ληφθούν.