Η βιταμίνη D είναι γνωστή ως η βιταμίνη του ήλιου, καθώς συντίθεται στο δέρμα μας μετά από έκθεση στην υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία και θεωρείται ένας πραγματικός σύμμαχος για τον οργανισμό. Πρόκειται για μια λιποδιαλυτή βιταμίνη, την οποία, εκτός από τον ήλιο, μπορούμε να την απορροφήσουμε μέσω τροφών, όπως τα λιπαρά ψάρια (σολομός, σκουμπρί, τόνος, μπακαλιάρος, πέστροφα, σαρδέλες), το συκώτι και τα αυγά. Όλο και περισσότερες μελέτες τα τελευταία χρόνια υπογραμμίζουν τον σημαντικό της ρόλο, αναδεικνύοντάς την ως μια από τις πολυτιμότερες βιταμίνες του οργανισμού. Έχει υπολογιστεί ότι χρειάζονται μόλις 15 λεπτά έκθεσης στον ήλιο για να συνθέσει ο οργανισμός μας τη βιταμίνη D που χρειάζεται, διάστημα όμως που μπορεί να ποικίλει από άτομο σε άτομο εξαιτίας παθολογικών καταστάσεων.
Τι μας προσφέρει η Βιταμίνη D
Η πρόσληψη της βιταμίνης D είναι καταλυτικής σημασίας για το σώμα και τις λειτουργίες του, αφού έχει συνδεθεί με την καλή υγεία των οστών, δεσμεύοντας το ασβέστιο και συμμετέχοντας στον μεταβολισμό του. Παράλληλα όμως παίζει σημαντικό ρόλο στην εύρυθμη λειτουργία του ανοσοποιητικού, στη μυϊκή δύναμη, στην αίσθηση της ισορροπίας, στον έλεγχο των επιπέδων του σακχάρου, στη διαχείριση του φωσφόρου και στην πρόληψη παθήσεων όπως διάφορες μορφές καρκίνου, υπέρταση, αλλά και σκλήρυνση κατά πλάκας. Μάλιστα, μελέτες υπογραμμίζουν τη συμβολή της στη θωράκιση του οργανισμού έναντι καρδιαγγειακών προβλημάτων, στη δημιουργία καλής διάθεσης, αλλά και στην αντιμετώπιση ψυχιατρικών νόσων.
Τι προκαλεί η έλλειψή της
Οι ευεργετικές της ιδιότητες για τον οργανισμό καταδεικνύουν τη σημασία της πρόσληψής της κατά την παιδική και εφηβική ηλικία, όταν η ανάπτυξη βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν παίζει ζωτικό ρόλο και στις μεγαλύτερες ηλικίες. Έτσι, ενώ στα παιδιά και τους εφήβους η έλλειψή της σχετίζεται με παθήσεις όπως η ραχίτιδα, στους ενήλικες τα μειωμένα επίπεδα βιταμίνης D έχουν συνδεθεί με παθήσεις όπως η οστεομαλακία και η οστεοπόρωση, με την εμφάνιση ψυχιατρικών διαταραχών, ακόμα και κατάθλιψης σε ηλικιωμένα άτομα. Παράλληλα, η έλλειψή της θεωρείται πως αυξάνει τον κίνδυνο για σκλήρυνση κατά πλάκας σακχαρώδη διαβήτη, καρδιακή νόσο, αυτοάνοσα νοσήματα, αλλά και διάφορες μορφές καρκίνου.
Το ελληνικό παράδοξο
Το παράδοξο είναι πως στην Ελλάδα, μια χώρα με μεγάλα διαστήματα ηλιοφάνειας μέσα στον χρόνο, τα επίπεδα της βιταμίνης D στον γενικό πληθυσμό είναι χαμηλά, με περίπου 6 στους 10 Έλληνες να παρουσιάζουν έλλειψή της. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, που επιτάσσει την παραμονή και εργασία σε κλειστούς χώρους πολλές ώρες την ημέρα, ο φόβος που έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια για την υπεριώδη ακτινοβολία, με συνέπεια την αποφυγή της ηλιοθεραπείας, η αυξημένη χρήση αντιηλιακών, η κατανάλωση μικρότερων ποσοτήτων λιπαρών ψαριών σε σχέση με βορειότερες χώρες, αλλά και το γεγονός ότι το γεωγραφικό πλάτος της χώρας μας δυσχεραίνει τη σύνθεση βιταμίνης D τον χειμώνα είναι οι βασικότεροι λόγοι για τα χαμηλά της επίπεδα στην Ελλάδα.
Παράγοντες κινδύνου
Συνήθως άτομα με σκούρο δέρμα, ηλικιωμένοι που είναι κλινήρεις, άτομα των οποίων οι θρησκευτικές αντιλήψεις επιβάλλουν την πλήρη κάλυψη του σώματος με ρούχα, άτομα με νυχτερινά επαγγέλματα, αλλά και πάσχοντες από παθήσεις όπως παχυσαρκία, ηπατική ανεπάρκεια, χρόνια νεφροπάθεια και προβλήματα του γαστρεντερικού συστήματος είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν χαμηλά επίπεδα της βιταμίνης D στον οργανισμό τους.
Η ανεπάρκεια ή η έλλειψή της μπορεί να διαπιστωθεί με αιματολογικό έλεγχο, καθώς συνήθως δεν συνοδεύεται από συμπτώματα ακόμα και όταν τα επίπεδά της στον οργανισμό είναι πολύ χαμηλά. Σε κάποιες περιπτώσεις αναφέρονται ως συμπτώματα η αδυναμία συγκέντρωσης, η μυϊκή αδυναμία και η ανεξήγητη κόπωση, που μπορεί όμως να προκληθούν από μια σειρά άλλων παθήσεων. Ο καταλυτικός της ρόλος για τον οργανισμό έχει οδηγήσει τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας σε γενική σύσταση για πρόσληψη 800 IU (International Units) βιταμίνης D ημερησίως από τους ενήλικες, προκειμένου να διατηρήσουν φυσιολογικά επίπεδα, ενώ στα ηλικιωμένα άτομα οι ανάγκες είναι μεγαλύτερες.
Η έλλειψη της βιταμίνης D μπορεί να αντιμετωπιστεί με φαρμακευτικά σκευάσματα και συμπληρώματα διατροφής, σε συνδυασμό με μια διατροφή προσανατολισμένη στις τροφές όπου περιέχεται. Σε κάθε περίπτωση καλό είναι να συμβουλευόμαστε τον γιατρό μας, ο οποίος με βάση τα αιματολογικά ευρήματα θα αποφασίσει την κατάλληλη θεραπευτική προσέγγιση.
