Αρτηριακή Υπέρταση και Σακχαρώδης Διαβήτης: Πώς συνδέονται μεταξύ τους; Η υψηλή αρτηριακή πίεση έχει διπλάσιες πιθανότητες να εμφανιστεί σε ένα άτομο με διαβήτη από ένα άτομο χωρίς διαβήτη. Αν η υπέρταση αφεθεί χωρίς θεραπεία μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή νόσο, νεφρική ανεπάρκεια και σε εγκεφαλικό επεισόδιο.
Στην πραγματικότητα, ένα άτομο με διαβήτη και υψηλή αρτηριακή πίεση έχει τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσει καρδιακή νόσο από κάποιον που δεν έχει καμία από τις δυο καταστάσεις. Περίπου τα δυο τρίτα των ενηλίκων με διαβήτη έχουν αρτηριακή πίεση μεγαλύτερη από 130/80 mmHg ή χρησιμοποιούν αντιυπερτασικά φάρμακα. Στον γενικό πληθυσμό έρευνες στις διάφορες αναπτυγμένες χώρες στην Ευρώπη ανάμεσά τους και η Ελλάδα, στις ΗΠΑ, στον Καναδά, στην Αυστραλία κλπ. έχουν δείξει ότι περίπου ένας στους τέσσερεις ενηλίκους (25%) εμφανίζει υπέρταση. Υπολογίζεται ότι στη χώρα μας τα υπερτασικά άτομα ίσως πλησιάζουν τα 2.000.000. Η πιθανότητα εμφάνισης υπέρτασης αυξάνει με την ηλικία. Στους ηλικιωμένους (μετά τα 65 έτη) ένας στους δυο είναι υπερτασικός.
Τι είναι η υψηλή αρτηριακή πίεση;
Η αρτηριακή πίεση είναι η δύναμη του αίματος ου πιέζει τα τοιχώματα των αρτηριών. Κάθε φορά που η καρδιά πάλλεται (χτυπά), αντλεί αίμα στις αρτηρίες, με αποτέλεσμα την υψηλότερη αρτηριακή πίεση όταν η καρδιά συστέλλεται και αντλεί το αίμα (Συστολική αρτηριακή πίεση κοινώς «μεγάλη» ), ενώ όταν η καρδιά διαστέλλεται (γεμίζει με αίμα) η αρτηριακή πίεση είναι χαμηλότερη (Διαστολική αρτηριακή πίεση κοινώς «μικρή») .
Υψηλή αρτηριακή πίεση ή υπέρταση αυξάνει άμεσα τον κίνδυνο στεφανιαίας νόσου (καρδιακή προσβολή) και εγκεφαλικού επεισοδίου (εγκεφαλική προσβολή). Με την υψηλή αρτηριακή πίεση, οι αρτηρίες μπορεί να έχουν αυξημένη αντίσταση ενάντια στη ροή του αίματος, αναγκάζοντας την καρδιά να συστέλλεται (αντλεί) πιο δυνατά για να κυκλοφορήσει το αίμα με αποτέλεσμα μακροχρονίως αυτό να οδηγεί σε αρνητικές επιπτώσεις σου μυοκάρδιο (υπερτροφία, διάταση, στεφανιαία νόσο, καρδιακή ανεπάρκεια ).
Για τη μέτρηση της αρτηριακής πίεσης χρησιμοποιούνται δυο τιμές (αριθμοί). Ο αριθμός στην κορυφή , η συστολική πίεση, αναφέρεται στην πίεση μέσα στην αρτηρία όταν η καρδιά συστέλλεται και αντλεί το αίμα μέσω του σώματος (στην περιφέρεια ) . Ο αριθμός στο κάτω μέρος, η διαστολική πίεση, αναφέρεται στην πίεση μέσα στην αρτηρία όταν η καρδιά είναι σε ηρεμία και γεμίζει με αίμα. Τόσο η συστολική όσο και η διαστολική πίεση καταγράφοντας ως “mmHg” (χιλιοστά υδραργύρου).
Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Καρδιάς, Πνεύμονα και Αίματος του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας (NHLBI) των ΗΠΑ, η υψηλή αρτηριακή πίεση για ενήλικες ορίζεται ως:
- 140 mmHg η μεγαλύτερη συστολική πίεση και
- 90 mmHg η μεγαλύτερη διαστολική πίεση.
Οι οδηγίες του NHLBI για την προϋπέρταση είναι :
- 120 mmHg – 139 mmHg συστολική πίεση και
- 80 mmHg – 89 mmHg διαστολική πίεση.
Οι κατευθυντήριες οδηγίες του NHLBI ορίζουν την φυσιολογική αρτηριακή πίεση ως εξής:
- Λιγότερο από 120 mmHg συστολική πίεση και
- Λιγότερο από 80 mmHg διαστολική πίεση
Πώς μετράμε την αρτηριακή πίεση;
Η πίεση μετράτε με το σφυγμομανόμετρο ή αλλιώς το πιεσόμετρο. Υπάρχει υδραργυρικό και μηχανικό μανόμετρο, καθώς και ηλεκτρονικό πιεσόμετρο. Το πιο αξιόπιστο θεωρείται το υδραργυρικό, χωρίς όμως να υποτιμάται η αξία και των άλλων δυο τύπων, ιδίως του ηλεκτρονικού ως πιο εύχρηστου, για την εκτίμηση των τιμών της αρτηριακής πίεσης στο σπίτι.
Για να μετρήσουμε σωστά την αρτηριακή πίεση προτιμότερη είναι η καθιστική θέση με ακουμπισμένο χαλαρά το αριστερό χέρι σε ένα τραπέζι στο ύψος της καρδιάς. Η περιχειρίδα τοποθετείται γύρω από τον βραχίονα, 3 περίπου εκατοστά πάνω από τον αγκώνα. Το μέγεθος του αεροθάλαμου παίζει σημαντικό ρόλο, καθώς πρέπει να καλύπτει τουλάχιστον το 40% του βραχίονά μας. Το στηθοσκόπιο πρέπει να τοποθετείται ελαφρά και σταθερά πάνω από την βραχιόνιο αρτηρία που την συναντάμε στην εσωτερική μεριά του βραχίονα προς το μικρό δάκτυλο του χεριού.
Η πίεση πρέπει να μετράτε μετά από 5΄-10΄λεπτά ξεκούρασης, όχι μετά από φαγητό ή τσιγάρο σε ήσυχο και ευχάριστο περιβάλλον.
Η μέτρηση της αρτηριακής πίεσης θα πρέπει να επαναλαμβάνεται μετά από διάστημα 3 λεπτών και να υπολογίζεται ο μέσος όρος των δυο μετρήσεων εκτός αν παρατηρηθεί σημαντική απόκλιση, οπότε θα χρειαστεί και τρίτη μέτρηση. Το ύψος της στήλης υδραργύρου ή η θέση της βελόνας όπου θα ακούσουμε τον πρώτο ήχο αντιστοιχεί στη συστολική πίεση ενώ το σημείο όπου οι ήχοι θα εξαφανιστούν τελείως αντιστοιχεί στη διαστολική πίεση.
Ποια είναι τα συμπτώματα της υψηλής αρτηριακής πίεσης;
Συχνά, τα άτομα με υψηλή αρτηριακή πίεση δεν έχουν εμφανή συμπτώματα. Εάν η αρτηριακή πίεση είναι πολύ αυξημένη ένα άτομο μπορεί να εμφανίσει τα ακόλουθα. Ωστόσο, κάθε άτομο μπορεί να εμφανίσει διαφορετικά συμπτώματα. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν :
- Πονοκέφαλο
- Ζάλη
- Θολή όραση
Τα συμπτώματα της υψηλής αρτηριακής πίεσης μπορεί να μοιάζουν με άλλες ιατρικές καταστάσεις ή προβλήματα. Πάντα να συμβουλεύετε το γιατρό σας για τη διάγνωση.
Πρόληψη της υψηλής αρτηριακής πίεσης
Οι περισσότερες επιστημονικές εταιρείες συνιστούν τα ακόλουθα για την πρόληψη της εμφάνισης υψηλής αρτηριακής πίεσης
- Μειώστε την πρόληψη αλατιού
- Ασχοληθείτε με δραστηριότητες ανακούφισης από το άγχος
- Ασκηθείτε τακτικά
- Αποκτήστε και μείνετε σε ένα υγιές βάρος
- Αποφύγετε την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ
- Σταματήστε το κάπνισμα και αποφύγετε την έκθεση στο παθητικό κάπνισμα
- Παρακολουθήστε τακτικά την αρτηριακή σας πίεση.
Θεραπεία για υψηλή αρτηριακή πίεση
Η ειδική θεραπεία για την υψηλή αρτηριακή πίεση θα καθοριστεί από τον γιατρό σας με βάση:
- Την ηλικία, την συνολική υγεία και το ιατρικό ιστορικό σας
- Την έκταση της νόσου
- Την ανοχή σας για συγκεκριμένα φάρμακα, διαδικασίες ή θεραπείες
- Τις προσδοκίες για την πορεία της νόσου
- Την γνώμη ή την προτίμηση σας
Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει άσκηση, ισορροπημένη διατροφή και διακοπή του καπνίσματος καθώς και φάρμακα που θα συνταγογραφηθούν από τον ειδικό γιατρό σας.
Τα ποσοστά διάγνωσης, θεραπείας και ρύθμισης της υπέρτασης στη χώρα μας είναι παρόμοια με αυτά άλλων αναπτυγμένων χωρών. Δυστυχώς πολλοί δεν γνωρίζουν ότι έχουν υπέρταση (σχεδόν 4 στους 10), αλλά και απ΄ αυτούς που το γνωρίζουν, λιγότεροι από τους μισούς επιτυγχάνουν καλή ρύθμιση της πίεσής τους.
Τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, το ποσοστό των υπερτασικών ατόμων που έχουν ρυθμίσει καλά την πίεση τους δεν ξεπερνά το 20 %– 25 % (το πολύ ένας στους τέσσερις ). Υπάρχουν, λοιπόν , μεγάλα περιθώρια τόσο για τη μείωση των περιπτώσεων αδιάγνωστων υπερτασικών στην χώρα μας, όσο και για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπισή τους.
* Μπακατσέλος Σπυρίδων
Παθολόγος – Διαβητολόγος MD-PhD
Διδάκτωρ Διαβητολογίας ΑΠΘ
Μετεκπαιδευθείς στην Υπέρταση και Λιπίδια
Επιστημονικά Υπεύθυνος του Παθολογικού Τμήματος της Κλινικής Euromedica Κυανούς Σταυρός Τ. Συντονιστής Διευθυντής Παθολογικής Κλινικής Γ.Ν.Θ. «ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ».
