Ο διεθνής όρος αλλεργία (allergy) προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις «άλλο + έργο» και περιγράφει την κατάσταση κατά την οποία ο οργανισμός αμύνεται σαν να δέχεται εξωτερική επίθεση από ακίνδυνες ουσίες όπως η γύρη των φυτών, τα ακάρεα κι άλλα αλλεργιογόνα. Ο ειδικός αλλεργιολόγος Δρ Ιωάννης Σιδηρόπουλος μας εξηγεί όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για τις αλλεργίες και την αντιμετώπισή τους.
Συχνότητα και κύρια αλλεργιογόνα
Πρόσφατες επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι περίπου το 20% του πληθυσμού πάσχει από αλλεργίες οι οποίες εκδηλώνονται κυρίως την άνοιξη, λόγω ευαισθησίας σε εισπνεόμενα αεροαλλεργιογόνα όπως η γύρη του κυπαρισσιού, της ελιάς και των αγριόχορτων.
Η αναφυλαξία από τσιμπήματα εντόμων -κυρίως μέλισσας και σφήκας- είναι η πιο εκρηκτική μορφή αλλεργίας, αφορά περίπου το 2% του πληθυσμού και μπορεί να προκαλέσει γενικευμένη σωματική αντίδραση, πρήξιμο και δύσπνοια. Συνήθως εκδηλώνεται από 5 έως 15′ μετά το τσίμπημα και απαιτεί άμεση ιατρική επέμβαση, με τον ειδικό αλλεργιολόγο να αναλαμβάνει στη συνέχεια για την ενδεδειγμένη ανοσοθεραπεία.
Τέλος, πολλές τροφές και φάρμακα μπορούν, επίσης, να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις. Το αγελαδινό γάλα, το αβγό και τα δημητριακά είναι τα κυριότερα τροφικά αλλεργιογόνα στην παιδική ηλικία, ενώ οι ξηροί καρποί και τα οστρακοειδή προκαλούν βαριές αντιδράσεις στους ευαισθητοποιημένους ενήλικες. Από τα φάρμακα, τα αντιβιοτικά και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη είναι τα συνηθέστερα αίτια αλλεργικών αντιδράσεων.
Κλινικές εκδηλώσεις
Κατά την αλλεργία, ο οργανισμός παράγει αντισώματα (IgE) -κυρίως ισταμίνη και λευκοτριένια- που προκαλούν ερυθρότητα, κνησμό, εξάνθημα και δύσπνοια, από τα βασικά συμπτώματα των αλλεργικών νόσων.
Οι περισσότεροι αλλεργικοί ασθενείς εμφανίζουν εκδηλώσεις από το ανώτερο και κατώτερο αναπνευστικό και υποφέρουν από κνησμό (φαγούρα) στα μάτια και τη μύτη, καταρροή, φτάρνισμα και μπούκωμα. Αυτές οι εκδηλώσεις είναι τα κυριότερα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας, η οποία μπορεί να εξελιχθεί σε αλλεργικό άσθμα με εκδήλωση βήχα, δυσκολία στην αναπνοή κι εύκολη κόπωση.
Διάγνωση
Τα δερματικά τεστ βοηθούν να εντοπιστεί το υπεύθυνο αλλεργιογόνο και να βρεθεί η σωστή θεραπευτική αντιμετώπιση. Κατά τις δερματικές δοκιμασίες χρησιμοποιούνται διαλύματα αλλεργιογονικών ουσιών, όπως γύρη αγρωστωδών, θαμνοειδών, δένδρων, επιθήλια ζώων (γάτα, σκύλος) και ακάρεα οικιακής σκόνης.
Κατά περίπτωση, χρησιμοποιούνται και διαλύματα αλλεργιογονικών τροφών όπως είναι οι φράουλες, οι ξηροί καρποί, τα οστρακοειδή και τα θαλασσινά, τα γαλακτοκομικά προϊόντα κ.α. Οι δερματικές δοκιμασίες είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες και αξιόπιστες εξετάσεις και μπορούν να εντοπίσουν αποτελεσματικά το σύνολο των υπεύθυνων αλλεργιογόνων. Επιπρόσθετα, ο εργαστηριακός έλεγχος των ειδικών ΙgΕ αντισωμάτων (RAST) στο αίμα των αλλεργικών ατόμων βοηθάει σημαντικά στη διάγνωση των αλλεργικών παθήσεων.
Αλλεργίες: Αντιμετώπιση και θεραπεία
Η θεραπεία των αλλεργικών παθήσεων περιλαμβάνει τρείς κύριους τομείς:
- την αποφυγή του υπεύθυνου αλλεργιογόνου, όπου αυτό είναι δυνατόν. Κλασικό παράδειγμα αποτελεί η απομάκρυνση του υπεύθυνου ζώου (π.χ. γάτα).
- τη φαρμακευτική θεραπεία των αλλεργικών παθήσεων. Υπάρχει ένα ευρύτατο φάσμα θεραπευτικών ουσιών που χρησιμοποιούνται ανάλογα με το είδος και τη βαρύτητα της αλλεργικής νόσου.
Τα νεότερα αντισταμινικά φάρμακα -όπως η σετιριζίνη, η δεσλοραταδίνη και η μπιλαστίνη- αποτελούν φάρμακα πρώτης γραμμής στην αντιμετώπιση των αλλεργικών αντιδράσεων και ιδιαίτερα της κνίδωσης και της αλλεργικής ρινοεπιπεφυκίτιδας. Τα εισπνεόμενα αντισταμινικά και κορτικοειδή αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο της θεραπείας των αναπνευστικών αλλεργοπαθειών και φέρνουν επαναστατική βελτίωση στην αντιμετώπιση του αλλεργικού άσθματος.
Στη θεραπεία των ιδίων παθήσεων προστέθηκαν πρόσφατα, και σημειώνουν εντυπωσιακά αποτελέσματα, τα αντιλευκοτριενικά φάρμακα.
Η ειδική αντιμετώπιση των εποχικών αλλεργικών παθήσεων γίνεται με την ειδική ανοσοθεραπεία και τη χρήση των αντιαλλεργικών εμβολίων. Το ποσοστό επιτυχίας ανέρχεται στο 95% κι εξασφαλίζει στον ασθενή ουσιαστικό περιορισμό ή απαλλαγή από τα συμπτώματα της αλλεργίας ή/και από την ανάγκη λήψης φαρμάκων. Σε κάθε περίπτωση, η σωστή χρήση των σύγχρονων αντιαλλεργικών θεραπειών μπορεί να βοηθήσει τους αλλεργικούς να απαλλαγούν από τα συμπτώματα και να έχουν καλή ποιότητα ζωής.
INFO
Ο ειδικός αλλεργιολόγος Δρ Ιωάννης Σιδηρόπουλος αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Α.Π.Θ., μετεκπαιδεύτηκε στη Γερμανία και διετέλεσε επί 15ετία Διευθυντής Αλλεργιολογικού στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης. Η διδακτορική του διατριβή αφορά την ανοσοθεραπεία των αναφυλακτικών αντιδράσεων από τσιμπήματα εντόμων, ενώ το συγγραφικό του έργο περιλαμβάνει βιβλία για τις αλλεργίες στη διάρκεια της εγκυμοσύνης και τον πρώτο χρόνο ζωής του νεογνού καθώς και την αντιμετώπιση της Φαρμακευτικής Αλλεργίας.
Ασχολείται με την πλήρη διάγνωση και θεραπεία των αλλεργικών προβλημάτων σε παιδιά και ενήλικες.