Ο προληπτικός ή προσυμπτωματικός έλεγχος του καρκίνου του παχέος εντέρου είναι μια σημαντική εξέταση που πρέπει όλοι (άντρες και γυναίκες) να κάνουν κατά τη διάρκεια της ζωής τους, διότι έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να βρει και να οδηγήσει στην έγκαιρη θεραπεία του ίδιου του καρκίνου ή, ακόμη καλύτερα, πρώιμων μορφών του, που ονομάζονται πολύποδες.
Πόσο συχνός είναι ο καρκίνος του παχέος εντέρου;
Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι ένας κακοήθης όγκος που αναπτύσσεται στην εσωτερική επιφάνεια του παχέος εντέρου, δηλαδή το βλεννογόνο του. Είναι ένας πολύ συχνός και θανατηφόρος καρκίνος. Στις δυτικές κοινωνίες, αποτελεί τον τρίτο σε συχνότητα καρκίνο τόσο για τους άντρες, όσο και για τις γυναίκες και τη δεύτερη αιτία θανάτου γενικότερα από καρκίνο. Η πιθανότητα ενός ατόμου να αναπτύξει στη διάρκεια της ζωής του τη νόσο είναι 5-6% και το 1/3 πεθαίνει από αυτή. Με απλά νούμερα 1 στους 20 ανθρώπους θα αναπτύξει καρκίνο του παχέος εντέρου και περίπου 2 στους 100 θα πεθάνουν από αυτό.
Τι προκαλεί την εμφάνιση του καρκίνου του παχέος εντέρου;
Τα ακριβή αίτια εμφάνισης καρκίνου στο παχύ έντερο παραμένουν άγνωστα. Θεωρούμε ότι είναι το συνολικό αποτέλεσμα κληρονομικών – γενετικών παραγόντων, της επίδρασης του περιβάλλοντος στο όποιο ζούμε και της τροφής την οποία καταναλώνουμε.
Η συντριπτική πλειοψηφία των καρκίνων αναπτύσσονται πάνω σε πολύποδες του παχέος εντέρου. Εξαίρεση αποτελούν οι ασθενείς που πάσχουν από φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου όπως η ελκώδης κολίτιδα και η νόσος του Crohn και αυτοί που έχουν πολύ σαφείς και συνήθως γνωστούς γενετικούς παράγοντες (ονομάζονται σύνδρομα οικογενούς πολυποδίασης).
Τί είναι οι πολύποδες και γιατί πρέπει να αφαιρούνται;
Ο πολύποδας είναι προκαρκινωματώδης ιστός που αναπτύσσεται στο εσωτερικό τοίχωμα (βλεννογόνος) του παχέος εντέρου. Οι περισσότεροι πολύποδες είναι μικροί (μικρότεροι από 1 εκ), αν και δεν είναι σπάνιο να μεγαλώσουν και περισσότερο. Οι πολύποδες μπορούν να εμφανιστούν σε πολλές μορφές: μπορεί να μοιάζουν με ένα μικρό ανυψωμένο κομμάτι, ένα σταφύλι ή ένα μανιτάρι σε ένα μίσχο ή ένα σύμπλεγμα πολλών μικρών εξογκωμάτων. Μερικοί άνθρωποι έχουν μόνο έναν πολύποδα, ενώ άλλοι έχουν πολλούς.
Οι πολύποδες χωρίζονται σε υπερπλαστικούς και σε αδενωματώδεις και είναι σωστό στην πλειοψηφία των περιπτώσεων να αφαιρούνται για να αποκλεισθεί η πιθανότητα να εξελιχθούν σε καρκίνο του παχέος εντέρου.
Πώς γίνεται ο προληπτικός έλεγχος του καρκίνου του παχέος εντέρου;
Έχουν προταθεί διάφορες μέθοδοι στο παρελθόν ελέγχου του καρκίνου του παχέος εντέρου , όπως ακτινολογικές εξετάσεις ή εξετάσεις κοπράνων. Ο ιδανικός πλέον τρόπος, που έχει επικρατήσει, είναι η κολονοσκόπηση.
Σε τί ηλικία θα πρέπει να ξεκινήσει ο προληπτικός έλεγχος; Πότε πρέπει να κάνω κολονοσκόπηση;
Στις ΗΠΑ η ηλικία έναρξης προληπτικού ελέγχου του καρκίνου του παχέος εντέρου είναι εδώ και λίγα χρόνια τα 45 έτη τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες. Στην Ευρώπη η ηλικία έναρξης είναι επίσημα ακόμη τα 50 έτη , αλλά γίνεται μεγάλη συζήτηση στην επιστημονική κοινότητα, αυτό να αλλάξει και να συμπλεύσει με τις οδηγίες των ΗΠΑ.
Εάν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό καρκίνου παχέος εντέρου, η ηλικία έναρξης πιθανόν να πρέπει να μειωθεί περαιτέρω και γι` αυτό θα πρέπει ο κάθε ασθενής με αυτό το ιστορικό να επικοινωνήσει με τοv γαστρεντερολόγο του για να μάθει τη σωστή ηλικία έναρξης του προληπτικού ελέγχου.
Τί είναι η κολονοσκόπηση;
Η κολονοσκόπηση είναι η εξέταση στην οποία ένας εξειδικευμένος ιατρός χρησιμοποιεί ένα ενδοσκόπιο – έναν εύκαμπτο σωλήνα με μια κάμερα – για να δει άμεσα το εσωτερικό του παχέος εντέρου σε όλο το μήκος του. Θα ελέγξει δηλαδή το ορθό, το σιγμοειδές, το κατιόν, το εγκάρσιο, το ανιόν και το τυφλό κόλον. Επιπλέον η κολονοσκόπηση δίνει τη δυνατότητα άμεσης όρασης του τελικού ειλεού, δηλαδή του τελικού τμήματος του λεπτού εντέρου. Η διαδικασία εκτελείται από ένα γαστρεντερολόγο, αφού λάβετε ελαφριά καταστολή (μέθη) για να σας βοηθήσει να χαλαρώσετε και να μην πονάτε.
Πώς γίνεται η κολονοσκόπηση;
Για να γίνει η εξέταση, ένα κολονοσκόπιο θα περάσει από τον πρωκτό μέχρι το τυφλό κόλον ή τον τελικό ειλεό. Το κολονοσκόπιο είναι ένας εύκαμπτος σωλήνας ο οποίος έχει πάχος μόλις 1,5 εκ περίπου, με ένα δυνατό φως στην άκρη του. Μέσα από την άμεση εικόνα που παρέχει η κάμερα του ενδοσκοπίου δίνεται η δυνατότητα στον γαστρεντερολόγο να δει σε μεγέθυνση και με λεπτομέρεια το εσωτερικό του παχέος εντέρου και του τελικού τμήματος του λεπτού εντέρου.
Μπορεί να θεραπεύσει η κολονοσκόπηση;
Η κολονοσκόπηση εκτός από διαγνωστική εξέταση μπορεί να είναι και μια θεραπευτική διαδικασία (θεραπευτική κολονοσκόπηση).
Χρησιμοποιείται για να θεραπεύσει διάφορες καταστάσεις. Κυρίως όμως, όπως αναφέρθηκε, χρησιμοποιείται για να αφαιρέσει πολύποδες.
Πονάει η κολονοσκόπηση – πονάει η πολυποδεκτομή;
Όχι. Ο βλεννογόνος του πεπτικού συστήματος δεν έχει νευρικές απολήξεις, οπότε η ενδοσκοπική πολυποδεκτομή δεν πονάει καθόλου. Όσον αφορά την κολονοσκόπηση, θα πρέπει να γίνεται σε οργανωμένες δομές υγείας και με ασφαλή χορήγηση ήπιας καταστολής (μέθης) να είναι μια πολύ εύκολη, ανώδυνη και αξιοπρεπής διαδικασία.
Πόση ώρα διαρκεί η κολονοσκόπηση;
Η κολονοσκόπηση διαρκεί συνήθως 30-60 λεπτά. Αυτό το χρονικό διάστημα είναι αρκετό ώστε ο γαστρεντερολόγος να δει το σύνολο του παχέος εντέρου, του τελικού ειλεού και εφόσον χρειάζεται να λάβει βιοψίες. Αν προβεί σε κάποια επεμβατική πράξη (πολυποδεκτομή) τότε η διάρκεια της εξέτασης ενδέχεται να αυξηθεί
Ντρέπομαι να κάνω κολονοσκόπηση!
Εάν διστάζετε να πάρετε την απόφαση, να θυμάστε ότι οποιαδήποτε ενόχληση, ντροπή ή αμηχανία για την κολονοσκόπηση και για τον προληπτικό έλεγχο του καρκίνου του παχέος εντέρου είναι προσωρινή και ο έγκαιρος εντοπισμός προβλημάτων θα μπορούσε να σώσει τη ζωή σας.
Οι προληπτικές εξετάσεις χρησιμοποιούνται μόνο εάν ΔΕΝ έχετε συμπτώματα του εντέρου. Εάν έχετε σημεία και συμπτώματα – όπως κοιλιακό άλγος, αλλαγή στις συνήθειες του εντέρου, αιμορραγία, δυσκοιλιότητα ή διάρροια – τότε θα χρειαστείτε επιπλέον εξετάσεις για να αντιμετωπίσετε αυτά τα προβλήματα.
Αν δεν έχω ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου στην οικογένειά μου, χρειάζεται να κάνω προληπτική κολονοσκόπηση;
Περίπου τα 2/3 των ασθενών με καρκίνο του παχέος εντέρου δεν είχαν κάποιο συγγενή με αντίστοιχο νεόπλασμα. Αν λοιπόν κάναμε μόνο σε αυτούς με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου ή πολύποδα θα «χάναμε» την πλειοψηφία των ασθενών μας. ΟΛΟΙ μας λοιπόν πρέπει να κάνουμε προληπτικό έλεγχο!
Τι πρέπει να θυμάμαι για την πρόληψη του καρκίνο του παχέος εντέρου;
Η προληπτική κολονοσκόπηση και η αφαίρεση των πολυπόδων που πιθανόν βρεθούν, προλαμβάνει τον καρκίνο του παχέος εντέρου πριν καν ξεκινήσει!
ΖΟΥΡΙΔΑΚΗΣ Γ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
Γαστρεντερολόγος – Ηπατολόγος
Συνεργάτης Κλινικής Euromedica Κυανούς Σταυρός
